Kara-Kıs Munzuk (tıva Кара-Кыс Номзат-уруу Мунзук 15 sentyabr 1918 – 18 dekabr 1995, Kızıl) — Sovet Tıva müğənnisi, aktrisa, şairə, Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası xalq artisti.
| Kara-Kıs Munzuk | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 15 sentyabr 1918 |
| Vəfat tarixi | 18 dekabr 1995 (77 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Həyat yoldaşı | |
| Fəaliyyəti | aktrisa, müğənni |
| Fəaliyyət illəri | 1936-cı ildən |
| Mükafatları |
      |
Kara-Kıs Munzuk 1918-ci il sentyabrın 15-də Uryanxay vilayətinin Çal-Kejiq kəndində yoxsul ovçu-arat Nomzat Oyunun böyük ailəsində anadan olmuşdur[1]. Cəmi iki yaşında ikən anası Natpit ölür. Bu zaman onun kiçik qardaşı Bice-ool yalnız altı aylıq idi. Ailənin daha sonra Böyük Vətən Müharibəsi zamanı könüllü olmuş (o vaxt Tıva müstəqil Tıva Xalq Respublikası idi), 1944-cü ildə Ukraynadakı döyüşlərdə həlak olmuş böyük oğlu Tunqulak da var idi. Oyun qəbiləsindən olan Nomzat ata qızı qohumlara tərbiyəyə verir.
Qız Bəy-Haak kəndindəki ibtidai məktəbə gedənə qədər yurtlarda yaşamışdır. Məktəbdə onun ifaçılıq istedadı özünü büruzə verir. Bundan sonra xalq mahnılarını səsləndirməyə başlayır. 1934-cü ildə Qızıl Birləşmiş Məktəbinə pedaqoji kursa daxil olur, həvəskar tamaşalarda iştirak edir. Sonra teatr sənətini öyrənməyə başlayır. 1935-ci ildə təhsil proqramında dərs deyir. 1936-cı ildən aktrisa və xalq mahnılarının ifaçısı olur.
Tıva Musiqi və Dram Teatrının qurucularından biri, aparıcı teatr aktrisası olur. 50 il ərzində Tıva teatrının tamaşalarında bütün aparıcı qadın rollarını oynamışdır. Tıva xalqının mahnı folklorunu diqqətlə toplamış və ifa etmişdir. 1956-cı ildə onun iştirakı ilə "Tıva Xalq mahnıları" toplusu nəşrQız - Svetlana Maksimovna Munzuk olunur. 1973-cü ildə əri Maksim Munzuk ilə birlikdə iki xalq mahnılarının toplusunu nəşr etdirir.
Şeir yazması ilə tanınır. 1937-ci ildə "Areve Şını" qəzetində V. Kok-oolun melodiyasında məşhur bir mahnı halına gətirilən "Gənclik" şeiri dərc olunur. İlk şeirlər toplusu "Mahnılarım" 1968-ci ildə, ikinci "Leisya, mahnı" 1989-cu ildə işıq üzü görür. Çırqal-ool Aleksey, A. Laptan, V. Kok-ool, R. Kendenbil və digər tıva bəstəkarları onun şeirlərinə 50-dən çox mahnı bəstələmişlər.
Tıva Xalq Respublikası Kiçik Xuralının deputatı, iki çağırış Tıva MSSR Ali Şurasının deputatı seçilmişdir.
18 dekabr 1995-ci ildə vəfat etmişdir.
Əri - teatr və kino aktyoru, RSFSR Xalq artisti, Tıva Teatrının banisi Maksim Munzuk (1912-1999). Cütlük 60 il birlikdə yaşayır.
Oğulu - Merqen Munzuk, təyyarəçi.
Qızı - aktrisa və siyasətçi Qalina Munzuk (1955-ci il təvəllüdlü), Rusiyanın əməkdar artisti, Tıvadan Rusiya Federasiyası Şurasının üzvü. Dövlət Teatr Məktəbini bitirib. Şukina Tıva Musiqiıi Dram Teatrının aktyorudur. 2011-ci ildən Tıva Respublikasının icra hakimiyyətindən Rusiya Federasiyası Federal Məclisi Federasiya Şurasına üzvü qəbul olunmuşdur.
Qızı - Svetlana Munzuk
Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasının əməkdar artisti (2 avqust 1955)[2].
Tıvanın xalq artisti.
Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası xalq artisti (1 iyul 1975).
"Şərəf nişanı" ordeni.
Analıq medalı.
"1941-1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində igid əməyə görə" medalı.
"Əmək igidliyinə görə" medalı.
"Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə" yubiley medalı (1970).
"Sülh Fondu".
- "Мунзук Кара-Кыс Номзатовна". Тувинское книжное издательство им. Ю. Ш. Кюнзегеша. İstifadə tarixi: 2018-01-09.[ölü keçid]
- "Сегодня памятный день в жизни одной из самых известных творческих семей Тувы". Тува-Онлайн. İstifadə tarixi: 2018-01-09.
- ↑ "Шончалай Ооржак-Чооду признана лучшей Кара-Кыс Мунзук". tuva.asia. 2020-06-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-07.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 2 августа 1955