Marksist iqtisadi nəzəriyyədə kapitalın orqanik tərkibi — sabit nisbət () və () kapital. Daimi kapitalın payı nə qədər çox olarsa, kapitalın üzvi tərkibi bir o qədər yüksək olar. Kapitalın üzvi tərkibi artmağa meyllidir. Bu, kapitalın daimi hissəsinin artımı hesabına baş verir. Daimi kapitalın payı texnoloji tərəqqi, texnologiyanın təkmilləşdirilməsi, sənayenin avtomatlaşdırılması, robotlaşdırılması və kompüterləşdirilməsi hesabına artır.
Kapitalın daimi hissəsinin artması dəyişən kapitalın payının azalmasına səbəb olur. Nəticədə işçi qüvvəsinə tələbin azalması və işsizliyin artması müşahidə olunur. Digər tərəfdən, kapitalın üzvi tərkibinin artması mənfəət dərəcəsinin azalmasına səbəb olur. Beləliklə, kapitalist istehsalının ziddiyyətli xarakteri üzə çıxır. Bir tərəfdən mənfəət güdərək sahibkarlar əmək məhsuldarlığını artırır və texniki tərəqqiyə töhfə verir, digər tərəfdən əmək məhsuldarlığının artması mənfəətin sürətini azaldır və işsizliyin artmasına səbəb olur.
İstinadlar
- Capital Vol. 1, 2016-03-18 at the Wayback Machine ("The General law of Capitalist Accumulation").
- .
Ədəbiyyat
- Anwar Shaikh, "Organic Composition of Capital"
- Anwar Shaikh and Ahmet Tonak, Measuring the Wealth of Nations. Cambridge University Press.
- Angelo Reati, "The Rate of Profit and the Organic Composition of Capital in the Post-1945 Long Wave: The Case of British Industry from 1959 to 1981". Review [of the Fernand Braudel Centre], Volume IX, Number 4, Spring 1986.
- Ramin Ramtin: Capitalism and Automation – Revolution in Technology and Capitalist Breakdown. Pluto Press, London, Concord Mass. 1991.
- Angelo Reati, "The Rate of Profit and the Organic Composition of Capital in West German Industry from 1960 to 1981", Review of Radical Political Economics; 18(1/2), Spring/Summer 1986, pages 56–86.
- Christian Girschner, Die Dienstleistungsgesellschaft. Zur Kritik einer fixen Idee. Kőln: PapyRossa Verlag, 2003.