Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinKanşi (漢詩?) — Yaponiyanın poeziya janrlarından biri, yaponlar tərəfindən Çin dilində yazılmış şeirlər.[1][2] Yapon dilində bu termin ümumiyyətlə hər hansı bir çincə şeiri ifadə edir, adətən dörd və ya səkkiz sətirdən ibarət olur.[3] Termin "Han şeirləri" mənasını verir. Kanşi poeziyası ən yüksək populyarlığı Heyyan dövrünün başlanğıcından Meyci restavrasiyasına qədər dövrdə əldə etmişdir.[4] Yaponiyada kanşi bəzən çin. ənən. 詩, sadə. 诗, pinyin: shī, hərfi mənası: "şi" sözündən gələn «şi» (詩?) olaraq adlandırılmışdır. Əsl yapon poeziyası ənənəvi olaraq «uta» (歌?, mahnı) termini ilə qeyd olunmuşdur.[5]
Kansi yalnız peşəkar şairlər tərəfindən yox, həvəskarlar tərəfindən də yazılmışdır.[6] Hər iki qrup Çin dilinin qrammatikası, tələffüzü və qafiyəsinə xüsusi diqqət yetirmədən şeirlər yaratmışdır.[2][7] Bununla belə, vakadan fərqli olaraq, kanşi ədəbi ənənəsi bir neçə dəfə kəsilmişdir və bu, Çin poeziyasının xarici təsiri ilə əlaqədardır.[8]
Kanşi ənənəsinin öyrənilməsinə çox gec başlanmışdır. Bu janr barədə ilk analitik iş XVII əsrdə Hayaşi Qaho tərəfindən yazılmışdır honto: itinin issyu (本朝一人一首?).[8]
İmperator Tancinin hakimiyyəti dövründə Çin dilində şeir yazmaq gündəlik məşğuliyyətlərdən biri idi.[2] İlk kanşi antologiyası "Kayfuso" olmuşdur və bu, Yaponiyanın ən erkən ədəbi abidələrindən sayılır. "Kayfuso" əsərindəki şeirlər 672–751-ci illərdə yazılmış, onların yaradılması isə müəyyən hadisələrlə əlaqələndirilmiş və etiketi yerinə yetirmişdir.[9][10] Müəllifi naməlumdur, lakin ehtimallar arasında Omi-no Mifune, İsonokami-no Yakatsuqu, şahzadə Şirakabe və ya Fucivara-no Yoşio göstərilmişdir. XI əsrdə üç imperator kanşi antologiyası hazırlanmışdır. Bunlar "Ryounşu" (814), "Bunka Şureyşu" (818) və "Keykokuşo"dur (827). Kanşi poeziyası əsl yapon şeirləri olan vakadan yüksək qiymətləndirilmişdir, lakin tədqiqatçılar, o cümlədən Kociro Yosikava kanşinin bədii cəhətdən zəif, məzmun baxımından isə daha kasıb olduğunu hesab edirlər.[11] Bunun səbəblərindən biri şeirin yad dildə yazılmasının çətinliyi, digəri isə Çin poeziyasının o dövr nümunələrinin zəifliyidir.[12]
Ən erkən kanşi nümunələri Vuruşan dövlətlər dövrünə aiddir, çünki bu dövrdə Yaponiya Çin poeziyası ilə yaxından bağlı olmuş və Çin stereotipləri ilə zənginləşmişdir.[9] Bu janra Şi Cin, Altı sülalə dövrü və Tan sülaləsi şairləri, xüsusən də Bo Tzsyuyi təsir etmişdir.[2] Heyyan dövrü şairləri kanşi yazmaq üçün Kukay kimi Çin dilini Çində oxumuş) və ya Suqavara-no Miçizane kimi özbaşına öyrənmişdilər. İmperator Saqa kanşi yazmış və bu janrda üç antologiyanın yaradılmasını əmr etmişdir. Həmçinin, "Vakan ryouşu" kimi eyni zamanda vaka və kansini əhatə edən antologiyalar da mövcud olmuşdur.[13]
Kamakura dövrünün sonlarında buddist monastırları Çin mədəniyyətinin öyrənilməsi üzrə əsas mərkəzlərə çevrilmiş və kanşi müəlliflərinin çoxunu həmin monastırlarda yaşayan keşişlər və alimlər təşkil etmişdir. Bu dövrün görkəmli müəllifləri arasında Kokan Şiren, Sesson Yubay və Qido Şuşin vardır. XVII əsrdə Tokuqava şoqunluğu hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra kanşi janrının əvvəlki illərdə populyarlığını itirmiş olmağına baxmayaraq, ən böyük yüksəlişini yaşamış və bu dövr Yaponiyanın Çin dilində ədəbiyyatı üçün "qızıl dövr" adlandırılmışdır.[2]
Çin dilində yazı işi əsasən kişilərin məşğuliyyəti hesab olunurdu, lakin kanşi yazan bir neçə qadın şair də məlumdur. Onlara Ema Sayko, Hara Saycin və Yanaqava Koran aiddir. Qadınların bu janra uyğun gəlməməsi həm şeirlərində, həm də ətrafdakıların qəbulunda tez-tez qeyd olunmuşdur.[6][2]
Meyci restavrasiyasından sonra kanşi son yüksəliş dövrünü yaşamışdır. Sövlət onların nəşrini dəstəkləmiş, bu isə janrda milliyyətçi ritorikanın artmasına səbəb olmuşdur. 1890–1911-ci illərdə kanşi inkişafının zirvəsi baş vermişdir. Yeni mövzular janrın "qızıl dövrünü" davam etdirməyə kömək etmişdir. Bu dövrün böyük müəllifləri arasında Natsume Soseki,[2] Mori Oqay və Masaoka Şiki kanşi yazmışdılar.[14][15] General Noqi Maresuke və samuray Sayqo Takamuri də kanşi müəllifləri kimi tanınmışdır.[16][17] Bu illərdə «Meyci dövrünün üç böyük ədəbi istedadı» (明治の三大文宗, meyci no sanday bunso:?) — Mişima Çuşu, Şiqeno Yasuqsuqu Kavata Oko kanşi yazmışdılar. Bu dövrdə kanşi həm də digər dillərdən şeirlərin tərcüməsi üçün istifadə olunmuşdur.[18] Məsələn, Aleksandr Puşkinin şeirlərinin ilk tərcümələri Yaponiyada Çin dilində kanşi janrında edilmişdir.[19][20]
Tetsuciro İnoue və digər Meyci dövrü islahatçıları Çin nümunələrinin surətlənməsinə qarşı çıxmışdır. Onlar bildirmişdilər ki, "Meyci dövrü şeirləri Meyci dövrünə aid olmalıdır, qədim dövrlərə yox" və "yapon şeirləri yaponca olmalıdır, onlar çincə olmalı deyillər".[21] 1911-ci ildən sonra Yaponiyada digər poeziya janrları populyarlaşmış və XXI əsrdə kansi yalnız sinoloqlar və az sayda həvəskar qrupların məşğul olduğu sahə olaraq qalmışdır.[14]
- ↑ Kotobank
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Princeton, 2012
- ↑ Denecke, 2013
- ↑ Серебряков, 2006
- ↑ Горегляд, 1983
- ↑ 1 2 Sakaki, 2006
- ↑ Shirane, 2013
- ↑ 1 2 Beerens, 2012
- ↑ 1 2 Мещеряков, 1991
- ↑ Rabinovitch; Bradstock. Dance of the butterflies: Chinese poetry from the Japanese court tradition. Ithaca, NY: East Asia Program, Cornell University. 2005. ISBN 978-1-885445-25-4.
- ↑ Проблемы востоковедения, 1960
- ↑ Вестник, 1957
- ↑ ИН, 1986
- ↑ 1 2 Wallace, 2013
- ↑ Yiu, Angela. . University of Hawaii Press. 1998. səh. p182ff. ISBN 978-0-8248-1981-1.
- ↑ Sato, 2012
- ↑ Zachmann, 2010
- ↑ Mehl, 2004
- ↑ Накамура, 1983
- ↑ АН, 1988
- ↑ 新体詩抄, 1882
- Greene R., Cushman S., Cavanagh C., Ramazani J., Rouzer P.. The Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics: Fourth Edition. Princeton reference. Princeton University Press. 2012. 242–244. ISBN 9781400841424.
- Toyama Masakazu, Yatabe Ryōkichi, and Inoue Tetsujirō, Inoue Tetsujirō. Синтайси-сё [[:Şablon:L6e]]. 1882. 40–41.
- Mehl M.. Private Academies of Chinese Learning in Meiji Japan: The Decline and Transformation of the Kanguku Juku. Taylor& Francis. 2004. 26. ISBN 9781135303822.
- Zachmann U.M.. China and Japan in the Late Meiji Period: China Policy and the Japanese Discourse on National Identity, 1895-1904. Routledge/Leiden Series in Modern East Asian Politics, History and Media. Taylor& Francis. 2010. ISBN 9781134017188.
- Sato H.. Legends of the Samurai. Overlook. 2012. ISBN 9781468301373.
- Wallace B.A., Denton K.A., Mostow J.S., Fulton J.C.. The Columbia Companion to Modern East Asian Literature. Columbia series in science and religion. Columbia University Press. 2013. ISBN 9780231507363.
- Sakaki A.. Obsessions with the Sino-Japanese Polarity in Japanese Literature. University of Hawaii Press. 2006. 47, 122. ISBN 9780824829186.
- "漢詩". 大辞林.
- Denecke W.. Classical World Literatures: Sino-Japanese and Greco-Roman Comparisons. OUP USA. 2013. 57. ISBN 9780199971848.
- Shirane H.. Early Modern Japanese Literature: An Anthology, 1600-1900. Translations from the Asian classics. Columbia University Press. 2013. 911. ISBN 9780231507431.
- Anna Beerens, Mark Teeuwen. Uncharted Waters: Intellectual Life in the Edo Period: Essays in Honour of W.J. Boot. BRILL. 2012. 93–95. ISBN 9789004216730.
- Горегляд В.Н.. Ки-но Цураюки. Писатели и учение Востока. Наука. 1983. 60.
- Мещеряков А.Н.. Древняя Япония: культура и текст. Наука. 1991. 61–66. ISBN 9785020172913.
- Накамура Синтаро. Японцы и русские. Из истории контактов (50000 nüs.). М.: Прогресс. Общая редакция д-ра ист. наук Б. Г. Сапожникова. 1983.
- Серебряков Е. А. Проблемы литератур Дальнего Востока. Издательский дом Санкт-Петербургского государственной университета. 2006. 29. ISBN 9785288039928.
- Академия наук СССР.. Известия Академии наук СССР.: Серия литературы и языка. Изд-во Академии наук СССР. 1988. 272.
- Вестник Истории Мировой Культуры. 1957.
- Институт востоковедения (Академия наук СССР). Проблемы востоковедения. Издательство Академии наук СССР. 1960. 156.
- Институт народов Азии (Академия наук СССР), Институт востоковедения (Академия наук СССР). Народы Азии и Африки. Изд-во Академии наук СССР. 1986. 118.