Kalmıkiya Respublikası (rus. Республика Калмыкия, kalm. Хальмг Таңһч) — Rusiya Federasiyası subyektlərindən biri. Paytaxtı Elista şəhəridir. Kalmıkiya Avropada buddizmin ən çox ibadət edildiyi yerdir.[2]
| Kalmıkiya | |
|---|---|
| Хальмг Таңһч | |
 | |
|
46°34′ şm. e. 45°19′ ş. u.HGYO |
|
| Ölkə | |
| İnzibati mərkəz | Elista |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 16 may 1992 |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| ISO kodu | RU-KL |
| Avtomobil nömrəsi | 08 |
| Rəsmi sayt | |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
![Bayraq[d]](/?q=Fayl:Flag_of_Kalmykia.svg)
![Gerb[d]](/?q=Fayl:Coat_of_Arms_of_Kalmykia.svg)
Respublikanın ərazisi 75.9 min kvadrat kilometrdir. Əhalisi 327 min nəfərdir. Qərbdən Rostov vilayəti, cənubdan Dağıstan Respublikası və Stavropol diyarı ilə həmsərhəddir. Kalmıkya neft (Vısokov, Göllərarası, Kanışan), təbii qaz (Yermolinsk, Mejev, İni-Burul), xörək duzu (Mojar) və tikinti materialları (Başantin, Arşan, Ulanxol) ilə zəngindir. İqlimi kəskin kontinental olub, isti və quru yaya, az qarlı və soyuq qışa malikdir. İyulun orta temperaturu 23, 26°S, yanvarın isə -8, -5°S-dir. 10°S-lik temperaturlu vegetasiya dövrü 180 gündən 213 günə qədər davam edir. Xəzər dənizinin sahillərində bataqlıqlar yayılmışdır.[3]
Kalmıkya-RSFSR-ın tərkibində 4 noyabr 1920-ci ildə muxtar vilayət kimi formalaşmış, 20 oktyabr 1935-ci ildə isə muxtar respublikaya çevrilmişdir. 1943-cü ildə muxtar respublika ləğv edilmiş, 1957-ci ildə isə bərpa edilmişdir. 1990-cı ilin oktyabr ayından Kalmıkya Respublika formasında fəaliyyət göstərir.
Ölkə üzrə ümumi əhalisi 283 214 nəfər. Respublikanın yerli əhalisi kalmıklar, qazaxlar, ukraynalılar, beloruslar, tatarlar və s.-dir. Orta sıxlıq hər km2-də 3,8 nəfərdir. Sıxlığa görə Yergeni və Stavropol yüksəkliyi fərqlənir (hər km2-də 10 nəfər). Ən az əhali isə Qara torpaqlarda cəmlənmişdir (hər km2-də 1 nəfər). Dağlılar ümumi əhalinin 37%-ni təşkil edir. İri şəhərlərinə Elista, Kaspiyskiy və Qorodovikovsk misaldır.[4].
| Xalq | 1926 il min nəfər [5] |
1939-cu il min nəfər [6] |
1959-cu il min nəfər[7] |
1970-ci il min nəfər[8] |
1979 il min nəfər [9] |
1989-cu il min nəfər [10] |
2002-ci il min nəfər[11] |
2010 il min nəfər[12] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kalmıklar | 107,0 (75,8 %) | 107,3 (48,6 %) | ▼64,9 (35,1 %) | ▲110,3 (41,1 %) | ▲122,2 (41,5 %) | ▲146,3 (45,4 %) | ▲155,9 (53,3 %) | ▲162,7 (57,4 %) |
| Ruslar | 15,2 (10,7 %) | ▲100,8 (45,7 %) | ▲103,3 (55,9 %) | ▲122,8 (45,8 %) | ▲125,5 (42,6 %) | ▼121,5 (37,7 %) | ▼98,1 (33,6 %) | ▼85,7 (30,2 %) |
| Darginlər | … | … | … | ▲5,0 (1,9 %) | ▲8,6 (5,0 %) | ▲12,9 (4,0 %) | ▼7,3 (2,5 %) | ▲7,6 (2,7 %) |
| Qazaxlar | … | ▲2,7 (1,2 %) | ▲8,6 (4,6 %) | ▼7,1 (2,6 %) | ▼6,1 (2,1 %) | ▲6,3 (1,9 %) | ▼5,0 (1,7 %) | ▼4,9 (1,7 %) |
| Məshəti türkləri | … | … | … | … | … | … | ▲3,1 (1,1 %) | ▲3,7 (1,3 %) |
| Çeçenlər | … | … | … | ▲4,8 (1,8 %) | ▲8,1 (2,8 %) | ▲8,3 (2,6 %) | ▼6,0 (2,0 %) | ▼3,3 (1,2 %) |
| Avarlar | … | … | … | … | ▲1,9 | ▲3,9 (1,2 %) | ▼2,3 (0,8 %) | ▲2,4 (1,0 %) |
| Ukraynalılar | 14,6 (10,3 %) | ▼1,1 | ▲1,6 | ▲3,3 (1,2 %) | ▲3,7 (1,3 %) | ▲4,1 (1,3 %) | ▼2,5 (0,9 %) | ▼1,5 (0,5 %) |
| Koreyalılar | … | … | … | … | ▲1,1 | ▼0,6 | ▲1,0 (0,3 %) | ▲1,3 (0,5 %) |
| Almanlar | 2.6 (1,8 %) | ▲4,15 (1,9 %) | ▼1,5 | ▲5,2 (1,9 %) | ▲5,5 (1,9 %) | ▲5,6 (1,7 %) | ▼1,6 (0,6 %) | ▼1,1 (0,3 %) |
| Tatarlar | 1.0 | ▲2,5 (1,1 %) | ▼1,0 | ▲1,2 | ▲1,3 | 1,3 | ▼1,1 (0,4 %) | ▼1,0 (0,3 %) |
| Kumıklar | … | … | … | … | … | 1,5 | … | … |
| Belaruslar | … | … | … | ▲1,7 | ▼1,4 | ▼1,3 | … | … |
| 1000-dən çox adam sayı olan Xalqlar göstərilir | ||||||||
- Официальный сайт Правительства Республики Калмыкия
- Законодательство Республики Калмыкия
- Республика Калмыкия в справочнике-каталоге «Вся Россия» Arxivləşdirilib 2007-09-27 at the Wayback Machine
- Портал органов власти Правительства Республики Калмыкия Arxivləşdirilib 2009-04-10 at the Wayback Machine
- Калмыцкий информационный портал
- Калмыцкий портал Arxivləşdirilib 2007-10-20 at the Wayback Machine
- Новости Калмыкии Arxivləşdirilib 2006-02-09 at the Wayback Machine
- Республика Калмыкия. Основные сведения.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2025 г. и в среднем за 2024 г. и компоненты её изменения (rus.). Росстат, 2025.
- ↑ Earth to Kalmykia, come in please". The Economist. 18 December 1997.
- ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-13.
- ↑ "Росстат. Предварительная оценка численности постоянного населения субъектов Российской Федерации". 2022-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-05-18.
- ↑ "Demo həftəlik bir tətbiqdir. Statistik göstəricilər kataloqu". 2013-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-18.
- ↑ "Demo həftəlik bir tətbiqdir. Statistik göstəricilər kataloqu". 2013-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-18.
- ↑ "Demo həftəlik bir tətbiqdir. Statistik göstəricilər kataloqu". 2011-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-18.
- ↑ "Demo həftəlik bir tətbiqdir. Statistik göstəricilər kataloqu". 2011-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-18.
- ↑ "Demo həftəlik bir tətbiqdir. Statistik göstəricilər kataloqu". 2011-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-18.
- ↑ "Demo həftəlik bir tətbiqdir. Statistik göstəricilər kataloqu". 2011-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-18.
- ↑ "Rusiya siyahıyaalınması 2002 il". 2012-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-18.
- ↑ "2010-cu ildə Rusiya siyahıyaalınmasının yekun nəticələri haqqında informasiya materialları". 2012-04-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-18.
- ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2021-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-13.
- ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2016-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-13.
- ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2016-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-13.
