Kahinlik

Kahinlik tətbiqləri içərisində ən çox tanınanlar, Antik Yunanıstandakı və okkult biliklərinin böyük bir hissəsini etrusklar, bir hissəsini isə qədim yunanlardan almış romalıların tətbiqləri idi. Antik Yunanıstanda kahinlik fəaliyyəti xüsusilə Apollon məbədlərinin yerləşdiyi orakul mərkəzlərində daha da intensivləşmişdi. Qədim yunan dilində "kəhanət" (gələcəkdən xəbər vermək) mənasını verən manteuma təbii və süni olmaqla iki yerə ayrılırdı: Oneirokritai (xəbərçi yuxuların yozumu), manteuma və ya orakul (trans halına əsaslanan hikmətli sözlər və onlardan məna çıxarma), egkoimesis (istiğarə) və nekromantiya (bədənsiz varlıqlardan məlumat alma) təbii mantikanın içərisində yer alırdı. Süni mantika isə fallardan ibarət idi.

Romalılar bir çox sahədə olduğu kimi, kahinlik fəaliyyətlərini də Etrusk mədəniyyətinə borclu idilər. Qədim Romadakı kahinlikdə üç mühüm termin mövcud idi: signa (müxtəlif yollarla gəlmiş ilahi mesajlar), omina (içərisindəki ilahi mesajı başa düşmək üçün yozulan insan sözü) və prodigia (özlərindən məna çıxarılan fövqəladə təbiət hadisələri). Signa üç qrupa ayrılırdı: ex caelo (göy işarələri), signa oblativa (öz-özünə meydana çıxan işarələr) və signa impetrativa (dinləmə yolu ilə başa düşülə bilən işarələr). Qədim Roma kahinlərinə görə, bir insana və ya bir cəmiyyətə ilahi mesaj göndərilmək istənildikdə, bu mesaj hər hansısa bir insana da hər hansısa bir zamanda söylətdirilə bilərdi (omina). Əsas məsələ bu sözləri başa düşə bilmək, düzgün şərh etmək, yəni mesajı qəbul etməyi bacarmaq idi. Prodigialardan cansız təbiətdə müşahidə olunanlara portentum və ostentum, canlı təbiətdə müşahidə olunanlara isə monstrum deyilirdi. Etrusklarda ən məşhur kahinlik növlərindən ikisi müşahidə edilən quş uçuşlarının və ildırımların analitik yozumu idi.

Şamanist təşəbbüsdən (inisiasiyadan) keçmiş və ya sufilik tərbiyəsi ilə böyümüş qədim kahinlər, yanlarına hər hansı bir məsələ ilə bağlı məsləhətləşmək üçün gələnlərə əgər bildikləri bir şey varsa danışar, bilmədikləri və ya zərərli hesab etdikləri mövzularda isə əsla danışmazdılar; həmçinin verdikləri məlumat üçün ən kiçik maddi və ya mənəvi qarşılığı qətiyyən qəbul etməzdilər. Xalq arasında ərmiş, övliya kimi müxtəlif adlarla yad edilən bu şəxslər, XXI əsrə doğru yavaş-yavaş öz yerlərini bu işi dolanışıq vasitəsi kimi görən, lakin səriştəsiz olan şəxslərə buraxmışdırlar.

Kahinlik üsulları aşağıdakı kimi təsnif olunur:

1) Ekstrasens üsulları:

• İstiğarə (istixarə) yolu ilə alınan mesajlar və onların yozulması
• Xəbərçi yuxu vasitəsilə alınan mesajların yozulması
• İntuisiya yolu ilə alınan mesajlar və onların yozulması
• Mənəvi görüntü (vizion) yolu ilə alınan mesajlar və onların yozulması

2) Maddi üsullar (divinasiya):

• Müşahidələr:
  • Astroloji müşahidələr və məlumatların qiymətləndirilməsi və yozulması
  • Numeroloji müşahidələr və məlumatların qiymətləndirilməsi və yozulması
  • Hadisələrin (omen – əlamət) müşahidəsi və müşahidələrdən sintez və mühakimə yolu ilə nəticə çıxarılması
• Fallar

• Nostradamus, Mother Shipton (Şipton Ana) və Edqar Keysi Qərb dünyasının ən məşhur kahinləri hesab olunurlar.

• Aune, David E. Ancient Israelite Prophecy and Prophecy in Early Judaism // Prophecy in Early Christianity and the Ancient Mediterranean World. Grand Rapids, Michigan: Wm. B. Eerdmans. 1983. 81–147. ISBN 978-0-8028-0635-2. OCLC 9555379.
• Beyer, Jürgen. Prophezeiungen // Enzyklopädie des Märchens: Handwörterbuch zur historischen und vergleichenden Erzählforschung [Encyclopedia of the fairy tale: Handy dictionary for historical and comparative tale research]. 10. Berlin & New York: Walter de Gruyter. 2002. 1419–1432.
• Campbell, Stacey. Ecstatic Prophecy. Grand Rapids, Michigan: Chosen Books/Baker Publishing Group. 2008. ISBN 978-0-8007-9449-1.
• Cicero, Marcus Tullius. De divinatione. Arthur Stanley Pease tərəfindən tərcümə olunub. Darmstadt: Wissenschaflliche Buchgesellschaft. 1997.
• Dawson, Lorne L. "When Prophecy Fails and Faith Persists: A Theoretical Overview". Nova Religio: The Journal of Alternative and Emergent Religions. Berkeley: University of California Press. 3 (1). oktyabr 1999: 60–82. doi:10.1525/nr.1999.3.1.60. ISSN 1092-6690. LCCN 98656716.
• Festinger, Leon; Riecken, Henry W.; Schachter, Stanley. When Prophecy Fails: A Social and Psychological Study of a Modern Group that Predicted the Destruction of the World. University of Minnesota Press. 1956. ISBN 1-59147-727-1.
• Forbes, Christopher. Prophecy and Inspired Speech: in Early Christianity and Its Hellenistic Environment. Peabody, Massachusetts: Hendrickson. 1997. ISBN 1-56563-269-9.
• Hill, Clifford S. Prophecy, Past and Present: an Exploration of the Prophetic Ministry in the Bible and the Church today. Ann Arbor, Michigan: Vine. 1991. ISBN 0-8028-0635-X.
• Lawrence-Mathers, A. The True History of Merlin the Magician. Yale University Press. 2020 [2012]. ISBN 978-0300253085.
• Randi, James. The Mask of Nostradamus: Prophecies of the World's Famous Seer. Prometheus Books. 1993. ISBN 0-87975-830-9.
• Rowley, H. H. Prophecy and Religion in Ancient China and Israel. New York: Harper & Brothers. 1956.

• Scientific American, "Grimmer's Prophecy", 4 September 1880, p. 149