Kəpənəkçi döyüşü

I Dünya müharibəsinin Osmanlı dövlətinin əleyhinə nəticələnməsindən sonra, erməni terror dəstələri Cənubi Qafqazda türk və müsəlman əhaliyə qarşı qırğınlar törətməyə başlamışdılar. Bu dövrdə erməni generalı Andronik və sağ qolu general Nazarbekov (Nazarbekyan), 800 daşnak silahlısı ilə birlikdə Azərbaycan üzərindən Borçalıda yerləşən və erməni əhalisinin çoxluq təşkil etdiyi Xaçın kəndinə gəlmişdilər. Məqsədləri bu strateji mövqedən istifadə edərək ətraf türk kəndlərinə hücum edib bölgə əhalisini məhv etmək idi.^[1]

Borçalı türklərindən olan İsrafil ağa Acalov, Tiflis Şəhər Məhkəməsində vəkil kimi fəaliyyət göstərməklə yanaşı, erməni hücumlarına qarşı yerli əhalini qorumaq üçün müdafiə alayı yaratmış və onu öz vəsaiti ilə silahlandırmışdı. Acalovun doğulduğu Kəpənəkçi kəndi Xaçın kəndinə qonşu olduğundan daim hücum təhlükəsi altında idi. İsrafil ağa qan tökülməsinin qarşısını almaq üçün Xaçın kəndinin ağsaqqalları ilə görüşərək illərlə davam edən dostluğun pozulmaması naminə erməni silahlı qüvvələrinin bölgəni davasız tərk etmələrinə kömək etmələrini istəmişdi. Görüşlər nəticəsində ermənilər qan tökülməməsi şərtilə Tiflisə getməyə razı olmuşdular. Lakin İsrafil ağa ehtiyatı əldən verməyərək erməniləri gizlicə izlətdirmişdi.^[2]

Erməni qüvvələri verdikləri sözü pozaraq Tiflis yolundan geri dönmüş və qəfil olaraq Kəpənəkçi kəndinə hücum etməyə hazırlaşmışdılar. mə nəticəsində bu vəziyyətdən xəbərdar olan İsrafil ağanın qüvvələri erməni birliyini Bolnisi yaxınlığında (Maşavera çayı ətrafında) yaxalamış və Kəpənəkçi kəndinin girişində döyüş başlamışdı. Qarşıdurma nəticəsində erməni birliyi ağır məğlubiyyətə uğramışdı. General Nazarbekovun İsrafil ağa tərəfindən qılıncla öldürüldüyü bildirilir, 800 nəfərə yaxın daşnak silahlısı məhv edilmişdi. General Andronik isə azsaylı adamları ilə birlikdə çətinliklə qaçaraq canını qurtara bilmişdi.^[3]

Döyüşdən sonra türk ordusunun paşaları Nuru və Mürsəl paşalar bölgəyə gələrək İsrafil ağanı təbrik etmişdilər. İsrafil ağaya Türkiyəyə köçdüyü halda “paşa” rütbəsi təklif olunmuş, lakin Acalov xalqını tək qoymamaq üçün bu təklifi rədd etmişdi.^[4]

Ermənilər aldıqları məğlubiyyətin intiqamını almaq üçün İsrafil ağaya qarşı sui-qəsd planı hazırlamışdılar. Tiflisdə vəkil kimi fəaliyyətini davam etdirən Acalova qarşı 1918-ci ilin noyabrında (bəzi mənbələrdə 1919-cu ilin sonu göstərilir) evinə basqın edilmişdi. Basqın zamanı ağır yaralanan İsrafil ağa xəstəxanaya aparılmışdı. O, xəstəxanada yerini dəyişməkdən imtina etmiş və erməni terrorçularının təşkil etdiyi ikinci hücum nəticəsində qətlə yetirilmişdi.^[5]