Köhnə dudman — 1927-ci ildə azərbaycanlı dramaturq Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin yazdığı tarixi dram [1] (dramatik dilogiya) [2].
| Köhnə dudman | |
|---|---|
 Adil İsgəndərovun təqdimatında 1950-ci ildən afişanın nümayişi | |
| Janr | tarixi dram |
| Müəllif | Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev |
| Nəşr ili | 1927 |
Qəhrəman Pərviz xan dürüst kəndli Allahquluya zülm edir. Oğlu Bədəlin Rəhim xanına yüz əlli qızıl satır və gözəl qızı Gülsanları qaçırır. Allahkülü Parviz Xan onu asmaq əmrini verdi. Bədəl Rəhim xandan qaçmağa və onun yoldaşları ilə birlikdə dağlara doğru hərəkət etməyə çalışır[1].
"Köhnə dudman" tamaşası Haqverdiyevin ikinci tarixi oyunudur. Yazıda yazıçı, ədəbi tənqidçi Kamran Məmmədovun 18-ci əsrin feodal lordu Pərviz xanın, onun insan alveri və kəndlilərin zülmünü göstərmişdir. Əhverdiyev, həmçinin, Badal, Eldar, Rəşid və xüsusilə Allahqulu kimi, üsyançı kəndlilərin, intiqam üçün bir susuzluqla cəlb edilmiş döyüşçü kəndlilərin təsvirini yaratmışdır[1].
"Azərbaycan Sovet ədəbiyyatı tarixinin təsviri" (Moskva, 1963) adlı kitabın müəlliflərinə görə, "Köhnə dudman" dramı "kəndlilərin burjua sahibləri sisteminə qarşı mübarizəsi" ilə bağlıdır. Bu oyunda, "Ağacın kölgəsində" adlı oyunla yanaşı, mərkəzi müsbət görünüş Axverdinin erkən əsərlərindən daha inandırıcıdır [2]. Müəlliflər qeyd edir:
|
Əhmədovun "Əvvəlki Nəsil" in dramatik dilologiyası o dövrün Azərbaycan dramasında xüsusi yer tutur. Müəllif Azərbaycan xalqının tarixinin böyük bir seqmentini - Orta əsrlərdəki feodal xanlıqlardan Sovet hökumətinin zəfərinə qədər xalqın inqilab yolunu göstərmək üçün bir hədəf qoydu. Dramın birinci hissəsində tipik azərbaycanlı feodal lord - Pərviz Xanın təsviri verilir. Kəndlilər bu torpaq sahibinin darmadağın zülmünə nifrət edirlər. Onların narazılıqları açıq qəzəb şəklindədir. Sərf kəndli Bədəl döyüşə çıxmış xalqın başçısı olur. Müttəfiqləri üsyankarlığa qarşı idarə edən odur.[2] | 
|
- Kamran Məmmədov (Önsöz yazıçısı). Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev. Seçilmiş əsərləri. Bakı: Lider. 504. ISBN 9952-417-37-1.