Köhnə Yeni il

Köhnə Yeni il və ya Pravoslav Yeni il — Julian təqviminə görə Yeni ilin başlanğıcı kimi qeyd olunan qeyri-rəsmi ənənəvi bayram. 20–21-ci əsrlərdə Köhnə Yeni il Qriqorian təqvimi ilə yanvarın 14-nə düşür.^[1] Günəşin cənuba doğru səyahətini bitirib şimala doğru hərəkət etməyə başladığı gün Hindistanda qeyd olunur: Makar Sankranti.

Yeni ilin bu ənənəvi görüşünü bəzən danışıq dilində "pravoslav" adlandırırlar, çünki bu, Rusiya və şərqi avropa hökumətlərinin hələ də pravoslav kilsəsinin bəzi yurisdiksiyalarında istifadə edilən Yulian təqvimindən istifadə etdiyi dövrə təsadüf edir. Pravoslav Kilsəsinin liturgik ili əslində sentyabr ayında başlayır.^[2]

Köhnə Yeni il ənənəsinə Fələstin, İordaniya, Azərbaycan, Belarusiya, Özbəkistan, Bosniya və Herseqovina (əsasən Serb Respublikasında), Gürcüstan, Ermənistan, Qazaxıstan, Monteneqro, Moldova, Ukrayna (Malanka), Uels, İsveçrə (Silvester) və Türkiyənin Hatay bölgəsi kimi ölkələrdə rast gəlinir.^[3][4] Şotlandiyada köhnə Yeni il ənənəvi olaraq yanvarın 12-də keçirilir. 20-ci əsrin birinci yarısında Şotlandiya Qael icmasının böyük bir hissəsi hələ də bayramı qeyd edirdi və bu gün də Cənubi Uist və Eriskayda Oidhche Challaig və Qlenfinnanda Oidhche Challainn kimi qeyd olunur. Həmçinin Şotlandiyada, Morayşirdəki dənizkənarı Burghead şəhəri Köhnə Yeni il gecəsini "Burning o 'the Clavie" ilə qeyd edir. Bu rayonda köhnə Yeni il də yanvarın 12-nə təsadüf edir.

Şimali Afrika bərbərləri (Mərakeşdən Liviyaya qədər) ənənəvi olaraq Yeni ili Julian təqviminə çox yaxın olan "Berber təqvimi" ilə qeyd edirlər. Bəzi təqvim səhvlərinə görə "Berber Yeni ili" bəzi bölgələrdə yanvarın 14-də deyil, 12-də qeyd olunur.^[5]