Jolmirzə Aymirzəyev (30 oktyabr 1910, 9 may 1910 və ya 25 avqust 1910[1], Çımbay rayonu[d], Qaraqalpaqıstan Respublikası – 10 may 1996[1]) – Qaraqalpaqıstan Respublikasının xalq yazıçısı, Berdax adına Dövlət mükafatı laureatı, Özbəkistan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi.[2]
| Jolmirzə Aymirzəyev | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 30 oktyabr 1910, 9 may 1910 və ya 25 avqust 1910[1] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 10 may 1996[1] |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı, dramaturq |
| Əsərlərinin dili | Qaraqalpaq dili |
| Mükafatları |
   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Jolmirzə Aymirzəyev 1910-cu ildə anadan olmuşdur. O, valideynlərini erkən itirdikdən sonra on yaşında cəmiyyətə atılır. J. Aymirzəyev qeyd edir ki, "yetimlik artıq mənim bütün qüvvəmi, canımı aldı və sanki kürəyimə sancıldı. Mənsə hərdən gözümü açıb günəş qürub edənə qədər onu öz göz yaşlarıma boyuyurdum. Gecələrim son dərəcə uzun, gündüzlərim isə daim kədərli idi".[3]
J. Aymirzəyev sonra Çimbay şəhər məktəb – internatında təhsil alır, Turtkul Pedaqoji Texnikumunda təhsilini davam etdirir, Taxtakupır rayonunda müəllim, sonra isə mətbuat orqanlarında və digər yerlərdə çalışır.
J. Aymirzəyev ədəbiyyata XX əsrin 20-ci illərinin sonlarında gəlmişdir. Onun yaradıcılıq yolu, demək olar ki, XX əsr qaraqalpaq poeziyasının əksər inkişaf mərhələlərini əhatə etmişdir. Artıq yaradıcılığının ilkin dövründə o, bir sıra maraqlı şeirlər yaratmışdır. Bu əsərlərdə şair daha müxtəsər və aydın formada yaşadığı dövrün xüsusiyyətlərini açmağa çalışır. Hələ texnikumda oxuyan zaman o, "Mübarizə aparın", "Sən də əkinə getməlisən", "Sənin toyun, Primbet", "Bir zavod tikdik", "Bizim temp", "Qatar", "Bahadır qızlar", "Rəfiqəm, gəl, şadlıq nəğməsi oxuyaq", "Mən sevgilimin adını çəkdim, o, qucağını açdı", "Gülməkdən az qaldım uğunub gedim", "Dostlar, baxın" və s. kimi şeirlər yazmışdır. J. Aymirzəyevin bir sıra şeirlərində qaraqalpaq şifahi xalq ədəbiyyatı ənənələrinin təsiri güclü hiss olunmaqdadır. Öz poetik duyğularına görə şairin yaradıcılığı bu ənənələrdən istifadə etməklə daha da zənginləşmişdir.[2]
Müharibə illərində J. Aymirzəyev xüsusi enerji ilə vətənpərvərlik şeirləri yazmış, əsl anaların, bacıların, qadınların xarakterini açmağa can atmışdır. J. Aymirzəyevin poeziyası üçün xarakterik olan ənənəvi folklora müraciət və klassik poeziyadan bəhrələnmə son dərəcə zəruri olmaqla, həm də həmin dövrdə Sovetlər İttifaqında yazıb-yaradan şairlərin, yazıçıların istifadə etdiyi priyomlardan idi. Qeyd edək ki, həm də bu ənənələr əsasında rus yazıçıları – N. Tixonovun, A. Tvardovskinin, K. Simonovun, V. İnberin, M. İsakovskinin, E. Dolmatovskinin, N. Rılenkovun, A. Surkovun, V. İ. Lebedev – Kumaçın, Azərbaycan şairləri – Səməd Vurğunun, B. Vahabzadənin, Rəsul Rzanın, Məmməd Arazın və digərlərinin şeirləri yaranmışdır; özbək şairlərindən – Q. Qulam, H. Əlimcan; qazaxlardan – B. Maylin, S. Seyfullin, türkmənlərdən Molla Nəpəs, Kor Molla, Durdı Klıç və başqaları yaradıcılığını məhz bu istiqamətdə cilalamışdılar. Onların yaradıcılığı xalq həyatından qaynaqlanmaqla xüsusi melodikliyi ilə seçilir. Eyni zamanda adlarını çəkdiyimiz şairlər heç də daim folklor ənənələri çərçivəsində qapanıb qalmamışdılar. Onların şeirlərində yeni intonasiya, dövrün nəbzi, inkişafın sıçrayış tempi, yeni tarixi dövrün özünəməxsusluğu öz əksini tapırdı. J. Aymirzəyev poeziyası üçün də məhz bu cəhətlər xarakterik idi. Şair həm də qədim qaraqalpaq folklorunun repertuarında olan müxtəlif növ və janrlardan geniş istifadə edirdi. J. Aymirzəyevin müharibə dövrü əsərlərində, demək olar ki, şeir formasının müxtəlif növlərindən istifadə olunurdu ki, bu şeir formalarında həm də ənənəvi musiqililik özünü aydın şəkildə büruzə verirdi. Elə buna görə də sənətkarın yaradıcılığında fərdilik, melodiklik, ekzotiklik, özünəməxsus səs, nəfəs, intonasiya hiss olunurdu.
J. Aymirzəyevin bəzi poemaları sona çatdırılmamış qalmışdır. Bunlara əsasən "Misir", "Məğlub edilmiş düşmənlər", "Məğlubedilməz batırlar", "And", "Dəniz mübarizləri" və digərləridir. Bununla belə bütün bu tamamlanmamış əsərlər heç də J. Aymirzəyevin yara dıcılığının ümumi əhəmiyyətini aşağı salmır. J. Aymirzəyevin poetik yaradıcılığı qaraqalpaq ədəbiyyatında inkişaf etmiş poema janrının görk əmli nümunələrindəndir.[2]
- ↑ 1 2 3 4 Аймурзаєв Жолмурза Мурзайович // Енциклопедія сучасної України (ukr.). Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001. ISBN 966-02-2075-8
- ↑ 1 2 3 Nizami Məmmədov-Tağısoy. Qaraqalpaq ədəbiyyatı. Bakı: Elm və Təhsil, 2015, s.266–272
- ↑ Аймурзаев Ж. Сердце сироты. Нукус, 1967// История каракалпакской советской литературы. Ташкент, "ФАН", 1981, с.202.