Jiqmond Kemen (mac. Kemény Zsigmond; 12 iyun 1814[1] – 22 dekabr 1875[1][2]) — XIX əsr macar ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, nasir, esseist və siyasətçi. O, romantik üslubdan realist romanlara keçid dövrünün öncülərindən biri olmuş, psixoloji dərinliyə malik tarixi romanları ilə tanınmışdır.[4]
| Jiqmond Kemen | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 12 iyun 1814[1] |
| Vəfat tarixi | 22 dekabr 1875[1][2] (61 yaşında) |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | jurnalist, yazıçı, siyasətçi |
| Üzvlüyü | |
 |
|
 Jiqmond Kemen Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Jiqmond Kemen 1814-cü ildə Transilvaniyanın Alvinc (indiki Vintsu de Jos, Rumıniya) şəhərində zadəgan ailəsində dünyaya gəlmişdir. Əla təhsil almış, gənc yaşlarından Avropanın bir çox ölkələrinə səfər etmiş və Qərbi Avropa maarifçiliyindən təsirlənmişdir. Ədəbiyyata və siyasətə eyni zamanda maraq göstərən Kemen 1830-cu illərdən etibarən həm nasir, həm də publisist kimi fəaliyyətə başlamışdır. 1848–1849-cu il inqilabı və azadlıq hərəkatı zamanı Kemen mühafizəkar-liberal mövqedən çıxış etmiş, konstitusiyalı idarəetməni və tədrici islahatları müdafiə etmişdir. Müharibə bitdikdən sonra bir müddət siyasətdən uzaq qalmış, lakin 1860-cı illərdə Avstriya–Macarıstan kompromisindən sonra yenidən fəal ictimai-siyasi həyata dönmüşdür. O, Macarıstan parlamentinin üzvü olmuş və Maarif və Mədəniyyət naziri vəzifəsində çalışmışdır (1874–1875).
Jiqmond Kemen macar realist nəsrinin banilərindən biri sayılır. Onun romanları tarixi mövzularda yazılsa da, əsərlərin mərkəzində psixoloji analizlər, fərdi və ictimai məsuliyyət, siyasi və əxlaqi dilemmlar dayanır. O, xüsusilə fərdin cəmiyyət qarşısındakı mövqeyi və daxili təlatümləri mövzusunda dərinlikli əsərlər yazmışdır. Ən tanınmış romanlarından biri "Öz ideallarına sadiq qalan insanın faciəsi" (mac. A rajongó, 1858) əsəridir. Bu əsərdə fanatizm, siyasi idealizm və fərdi əxlaq kimi mövzular bədii dildə araşdırılır.
Jiqmond Kemen ədəbi üslub baxımından keçid dövrü yazıçısı hesab olunur — o, romantizmin bəzi elementlərini (tarixi mövzular, qəhrəmanlıq) saxlamış, lakin realist və psixoloji analizlərə geniş yer vermişdir. Onun əsərləri həm bədii keyfiyyəti, həm də ictimai-siyasi dəyərləri ilə XIX əsr macar ədəbiyyatında mühüm yer tutur.
Kemen 1875-ci ildə Pest şəhərində vəfat etmişdir. Onun xatirəsi Macarıstanda bir çox küçə, məktəb və ədəbi mükafatlarda yaşamaqdadır. Əsərləri bu gün də macar ədəbiyyatında klassik nümunələrdən hesab olunur və ali məktəblərdə tədris olunur.
- A rajongó (1858) – "Fanatik"
- Zord idő (1862) – "Çətin zamanlar"
- Széchenyi emlékezete – "Szeçeni xatirəsi" (esse)
- Pályám emlékezete – "Mənim yolumun xatirəsi" (avtobioqrafik qeydlər)
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Zsigmond Baron Kemeny // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ Béla P. Az 1848-1849. évi első népképviseleti országgyűlés történeti almanachja (mac.). / red. P. Béla Budapest: Argumentum Kiadó, 2002. S. 442. 1367 s. ISBN 963-00-9540-8
- ↑ One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Bain, Robert Nisbet. Kemény, Zsigmond, Baron // Kisholm, Hyu (redaktor). Britannika Ensiklopediyası. 15 (XI). Cambridge University Press. 1911. 724–725. This cites:
- Nogrady, L. Baron Sigismund Kemény's Life and Writings (Budapest, 1902).
- Beksics, G. Sigismund Kemény, the Revolution and the Composition (Budapest, 1888).