Don (Don və ya Dom ( (isp. don, it. don, fr. dom və port. dom, lat. dominus — "ağa", "möhtərəm şəxs") — Avropanın bəzi ölkələrində istifadə olunan titul və müraciət forması) II Fernando (II Ferdinand) (alm. Ferdinand August Franz Anton Koháry von Sachsen-Coburg-Gotha; 29 oktyabr 1816, Vyana, Avstriya imperiyası – 15 dekabr 1885, Lissabon, Portuqaliya krallığı) — Portuqaliya və Saksen-Koburq-Qota kralı, 1837–1853-cü illərdə Kraliça II Mariyanın həyat yoldaşı və Jure uxoris (lat. arvadın hüququ ilə - kişinin arvadının tituluna görə həmin titulu daşımağa başlaması) kimi hakimiyyətdə olmuşdur. O, sənətə və memarlığa olan marağına görə "Kral-rəssam" (port. o Rei-Artista[1]).
| II. Fernando | |
|---|---|
| port. Fernando II de Portugal | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Prinz Ferdinand zu Sachsen-Coburg-Saalfeld |
| Doğum tarixi | 29 oktyabr 1816 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 15 dekabr 1885 (69 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
|
|
|
| Təltifləri |
          |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ferdinand Almaniyadan olan Saksen-Koburq-Qot sülaləsinə mənsub idi. Portuqaliya qanunlarına əsasən, kral titulunu yalnız 1837-ci ildə ilk övladı Şahzadə Pedronun doğulmasından sonra aldı. II Mariya 1853-cü ildə vəfat etdikdən sonra Ferdinand kral kimi hakimiyyətdən ayrıldı, lakin 1855-ci ilə qədər azyaşlı oğlu Kral V Pedro üçün səltənət naibi kimi fəaliyyət göstərdi.
O, həyat yoldaşının vəfatından sonra da "kral" titulu ilə tanınmağa davam etdi. Onun oğulları — əvvəlcə V Pedro, sonra isə I Luis — taxta çıxdılar və Ferdinand onların dövründə hörmət edilən bir kral atası kimi tanındı.
Ferdinand Avqust Frans Anton 1816-cı il oktyabrın 29-da Vyana şəhərində anadan olub. Atası Saks-Koburq-Saalfeld şahzadəsi Ferdinand, anası isə Kohari nəslindən olan və ailənin böyük mirasçısı sayılan şahzadə Mariya Antonia Kohary idi.
Ferdinand uşaqlıq illərini müxtəlif yerlərdə – ailəsinin indiki Slovakiya ərazisində yerləşən mülklərində, Avstriya imperator sarayında və Almaniyada keçirmişdi. O, Belçika kralı I Leopoldun bacısı oğluydu. Bu soy əlaqələri ilə o, həm Belçika kralı II Leopoldun, həm də Meksika imperatriçası Şarlottanın, eləcə də Böyük Britaniya kraliçası Viktoriya və onun həyat yoldaşı Konsort şahzadə Albertin birinci dərəcəli əmisi oğlu sayılırdı.
1826-cı ildə Sakson hersoqluqları yenidən təşkil olunduqdan sonra Ferdinandın titulu da dəyişdi və o, artıq Saks-Koburq-Saalfeld deyil, Saksen-Koburq-Qota şahzadəsi kimi tanındı.
Portuqaliya qanunlarına görə, hakim kraliçanın həyat yoldaşı yalnız evlilikdən bir varis dünyaya gəldikdən sonra "kral" titulu ala bilərdi. Bu səbəbdən Kraliça II Mariyanın ilk əri Avqust de Boarnenin belə titulu olmamışdı. Lakin Ferdinand və Mariyanın böyük oğlu, gələcəkdə Kral Pedro V doğulduqdan sonra Ferdinand “Dom Fernando II” olaraq kral elan edildi.
Baxmayaraq ki, Portuqaliyada rəsmi hökmran hüquq Mariyaya məxsus idi, onların birgə hakimiyyəti zamanı Ferdinand da idarəetmədə aktiv iştirak edirdi, xüsusilə kraliçanın hamiləlik dövrlərində ölkəni təkbaşına idarə edirdi.
Mariyanın 11-ci övladının doğuşu zamanı vəfat etməsi ilə Ferdinandın kral kimi hakimiyyəti başa çatdı. Lakin o, 1853–1855-ci illərdə azyaşlı oğlu Pedro V üçün regent (səltənət naibi) olaraq ölkəni idarə etdi.
Ferdinand savadlı və yaradıcı düşüncəli bir şəxs idi. O, müasir və liberal fikirləri ilə seçilirdi, eyni zamanda oyma, keramika və akvarel rəsm sahəsində bacarıqlı idi. O, Portuqaliya Kral Elmlər və İncəsənət Akademiyasının prezidenti, Koimbra Universitetinin himayəçisi və bəzi mənbələrə görə, rozenkreytserlərin rəhbəri olmuşdur.
1838-ci ildə Ferdinand, Sintra şəhərinin üstündə yerləşən və əvvəllər Hieronymite monastırı kimi fəaliyyət göstərmiş, 1511-ci ildə Kral I Manuel tərəfindən tikilmiş və 1834-cü ildən boş qalan binaları satın aldı. O, bu monastırı bərpa etdirdi və yeni qanadlar əlavə edərək möhtəşəm Pena Sarayına çevirdi. 1843-cü ildə saraya “Yeni Saray” adlanan geniş əlavələr edildi. Tikintiyə alman memar Baron fon Eşvege rəhbərlik edirdi və nəticədə memarlıq baxımından qeyri-adi, romantik və simvolik üslubda bir saray inşa olundu. Saray parkında dünyanın müxtəlif yerlərindən gətirilmiş yüzlərlə ağac növü əkilmişdi. Ferdinand ömrünün son illərini burada, ikinci həyat yoldaşı ilə birlikdə keçirdi və dövrünün məşhur sənətkarlarını bu sarayda qəbul edirdi.
60 yaşında olarkən Ferdinandın üz nahiyəsində xərçəng xəstəliyi inkişaf etdi. Bu xəstəlik onun üzündə ciddi deformasiya yaratdı və onu ictimai həyatdan uzaqlaşdırdı. 12 dekabr 1885-ci ildə, görmə problemləri səbəbindən Lissabondakı São Carlos Teatrında pilləkənlərdən yıxılaraq başından ağır zədə aldı və komaya düşdü. Üç gün sonra, 15 dekabrda vəfat etdi.
Vəsiyyətində əmlakının böyük hissəsini ikinci həyat yoldaşına miras qoydu ki, bu da cəmiyyət arasında narazılığa səbəb oldu.
Ferdinand II, birinci həyat yoldaşı Kraliça II Mariya ilə birlikdə, Lissabonda yerləşən Bragança sülaləsinin ailə türbəsi olan São Vicente de Fora Panteonunda dəfn olunmuşdur.[2]
- ↑ Given by António Feliciano Castilho, viscount of Castilho, in an article at Revista Universal
- ↑ Saraiva, José António. O Homem que Mandou Matar o Rei D. Carlos (1st). Lisbon: Gradiva. 2024. 93 and 119. ISBN 978-989-785-265-7.