Huşartsan — erməni soyqırımı qurbanlarına həsr olunmuş ilk memorial olan mərmər abidə. Bu, 1919-cu ildə Osmanlı imperiyasının İstanbul şəhərində, Taksim meydanı yaxınlığında, qismən indiki Gəzi parkı ərazisində ucalmışdır. Abidə keçmiş Panqaltı erməni qəbiristanlığının ərazisində yerləşirdi. 1922-ci ildə Türk Milli Hərəkatı zamanı abidə sökülmüş və sonradan naməlum şəraitdə itmişdir.
| Huşartsan | |
|---|---|
 | |
 | |
| 41°02′30″ şm. e. 28°59′15″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tikilmə tarixi | 1919 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk anım mərasimindən sonra soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə abidənin ucaldılması planları həyata keçirilmişdir. Layihəni həyata keçirmək üçün komissiya yaradılmışdır. Nəhayət, abidə 1919-cu ildə Panqaltı erməni qəbiristanlığının ərazisində ucaldılmışdır. Daha sonra 1930-cu illərdə Türkiyə hökuməti tərəfindən sökülərək müsadirə edilən qəbiristanlıq İstanbulun Taksim meydanı yaxınlığında, indiki Gəzi parkında yerləşirdi.[1] Abidə erməni soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə həsr olunmuş ilk memorial olmuşdur.[2]
1922-ci ildə Türk Milli Hərəkatının dirçəlməsi zamanı abidə sökülmüş və sonradan naməlum şəraitdə itmişdir.[1][3][4] Tarixçi Gevork Pamuqcıyanın sözlərinə görə, abidənin əsası sonuncu dəfə "Hərbiyyə" kazarmasının (hazırda İstanbul Hərb Muzeyi) bağçalarında görülmüşdür.[5]
Bildirilir ki, abidənin təsviri erməni yazıçısı və naşiri Teotiqin 1919-cu ildə yazdığı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə həsr olunmuş kitabının üz qabığında yer almışdır.[5]
Gəzi parkı etirazları zamanı müxtəlif fəallar abidənin yenidən qurulmasını tələb etmişdilər. "Dur De" adlı qeyri-hökumət təşkilatının aparıcı üzvü Çingiz Alqan abidənin yenidən tikilməsinə dəstəyini bildirmişdir.[6][7]
- ↑ 1 2 Greenhouse, Emily. "The Armenian Past of Taksim Square". New Yorker. 28 June 2013. 18 May 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 October 2023.
- ↑ Demirer, Temel; Çetinoğlu, Sait. Hrant'in katil(ler)i (Turkish). Pêrî Yayınları. 2009. səh. 18. ISBN 978-9759010966.
- ↑ "Gezi Parkı'na Hrant Dink Parkı adını verelim, 1915'te katledilen Ermenilerin anısına yapılmış anıtı yeniden dikelim". Radikal. 8 June 2013. 2 April 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 March 2015.
- ↑ Esayan, Markar. "April 24: Can we start over again?". Today's Zaman. 23 April 2011. 2 April 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 Adam, Sarkis. "İstanbul Taksim Gezi Parkı, Ermeni Mezarlığı ve 11 Nisan Anıtı" (Turkish). Akunq. 6 June 2013. 2 April 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 October 2023.
- ↑ "Ermeni soykırımı anıtı yeniden dikilecek" (Turkish). Demokrat Haber. 9 June 2013. 2 April 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 March 2015.
- ↑ "Monument to Armenian Genocide victims in Istanbul to be restored". Aysor. 10 June 2013. 9 April 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 October 2023.