Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.

Heydər Əliyevin prezidentliyi

  • Məqalə
  • Müzakirə

Heydər Əliyev — Azərbaycan Respublikasının 3-cü Prezidenti. Onun prezidentliyi 1993-cü ildə başlayıb, bundan sonra Heydər Əliyev 1998-ci ildə yenidən ölkə prezidenti seçilib.[1]

Heydər Əliyevin prezidentliyi
Heydər Əlirza oğlu Əliyev
Azərbaycan Respublikasının prezidenti
10 oktyabr 1993 – 31 oktyabr 2003
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 10 may 1923
Vəfat tarixi 12 dekabr 2003 (80 yaşında)
Atası Əlirza Əliyev
Həyat yoldaşı Zərifə Əliyeva (1954–1985)
Uşaqları İlham Əliyev
Sevil Əliyeva
Dini İslam

Mündəricat

  • 1 Prezident seçkiləri
  • 2 Daxili siyasəti
  • 3 Neft diplomatiyası
  • 4 Xarici siyasəti
  • 5 Həmçinin bax
  • 6 İstinadlar
  • 7

Prezident seçkiləri

1993-cü il oktyabrın 3-də Azərbaycanda prezident seçkiləri keçirildi və bu seçkilərdə Azərbaycan SSR Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin keçmiş birinci katibi Heydər Əliyev 98,8 % səs toplayaraq qalib gəldi.[2]

1998-ci il oktyabrın 11-də Heydər Əliyev 76,1 % səs toplayaraq yenidən ölkə prezidenti seçildi.[3][2]

Daxili siyasəti

1994-cü ilin dekabr - 1995-ci ilin mart aylarında aqrar islahatların aparılması prinsiplərini hazırlamaq üçün xüsusi komissiyalar yaradıldı. Bu komissiyalar 1995-1996-cı illərdə torpaq islahatı və təsərrüfatların yenidən qurulması haqqında üç əsas qanun layihəsi hazırladılar. Yeni iqtisadi sistemin ümumi prinsipləri 1995-ci ilin noyabrında qəbul edilmiş ölkənin konstitusiyasında öz əksini tapmışdır.

1995-ci il noyabrın 12-də keçirilən ümumxalq referendumunda Azərbaycanın yeni Konstitusiyası qəbul edilmışdir.[4] [5] Yeni konstitusiya Azərbaycanda 1920-ci illərin əvvəllərindən mövcud olmuş torpaq mülkiyyətində dövlət inhisarını ləğv etdi və daşınar və daşınmaz əmlaka (məsələn, torpaq) xüsusi mülkiyyət hüququnu tanıdı. Yeni konstitusiya planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyatına keçidi təsbit etdi.[6][7]

1998-ci ilin fevralında ölkədə ölüm hökmü ləğv edildi.[8]

1997-ci ildən Azərbaycanda makroiqtisadi sabitliyin bərqərar olması və iqtisadi tənəzzülün dayandırılması tendensiyaları müşahidə olundu, bu da neft sənayesinə diqqətin göstərilməsi nəticəsində mümkün oldu. Dövlət Qərb investorları üçün əlverişli şərait yaratdı.

30 sentyabr 2002-ci ildə Heydər Əliyev Azərbaycan dilini dövlət dili olması haqqında qanun imzalayıb. [9]

Neft diplomatiyası

1994-cü il sentyabrın 20-də Azərbaycan hökuməti Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorundakı "Azəri-Çıraq-Günəşli" yataqlarının genişmiqyaslı işlənməsi üçün qlobal neft-qaz korporasiyaları — BP (Böyük Britaniya), Amoco, Unocal, Exxon, McDermott and Pennzoil (ABŞ), Lukoyl (Rusiya), Statoil (Norveç), habelə Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti, TRAO (Türkiyə), Delta Nimir (Səudiyyə Ərəbistanı), Ramco (Şotlandiya) şirkətləri ilə “Əsrin müqaviləsi”ni imzaladı. 1996-cı il martın 8-də Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyev və Gürcüstan prezidenti Eduard Şevardnadze Tbilisidə Bakı-Supsa neft kəmərinin tikintisi ilə bağlı razılığa gəliblər. 1999-cu ildə Xəzər neftinin Bakı yaxınlığındakı Səngəçal terminalından Xəzər dənizində Gürcüstanın Supsa limanına nəqli üçün boru kəməri işə salındı.[10] “Çıraq” yatağından çıxarılan neftin dünya bazarlarına ixracı Supsa limanından başlayıb və ilk dəfə olaraq Azərbaycan nefti Qərbə axmağa başlayıb.

İlk dəfə 1997-ci il oktyabrın 25-də Azərbaycan nefti Novorossiysk limanına (Rusiya Federasiyası) çatdırılıb.

1999-cu il noyabrın 18-də ATƏT-in dövlət başçılarının İstanbulda keçirilən Zirvə görüşü zamanı Azərbaycan Respublikasının prezidenti Heydər Əliyev, Gürcüstan prezidenti Eduard Şevardnadze və Türkiyə prezidenti Süleyman Dəmirəl “Xam neftin Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac boru kəməri ilə Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə əraziləri ilə nəqli” sazişini imzaladılar.[11]

2002-ci il sentyabrın 18-də Səngəçalda Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəmərinin tikintisinə başlanıldı. Mərasimdə üç dövlətin başçısı - Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyev, Gürcüstan prezidenti Eduard Şevardnadze və Türkiyə prezidenti Əhməd Necdət Sezər, ABŞ-ın Xəzər məsələləri üzrə nümayəndəsi Stiven Mann iştirak etmişdilər.[12]

1999-cu ilin dekabrında Azərbaycan “mənfəət nefti” ilə doldurulmuş ilk iki tanker dünya bazarlarına çıxdı. Bu neftin satışından əldə olunan gəlir Heydər Əliyevin yaratdığı Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fonduna gedirdi. Bu fondun məqsədi neft və qazın bərpa edilməyən təbii ehtiyat olduğunu nəzərə alaraq, onlardan əldə edilən gəlirin nəsillər arasında bərabər bölüşdürülməsi və gələcək nəsillər üçün ehtiyat vəsaitin toplanmasıdır.

Xarici siyasəti

1994-cü ildə Azərbaycan və Ermənistan arasında atəşkəs sazişi imzalanıb.[13][14] Azərbaycan və Rusiya arasında ikitərəfli münasibətlərin hüquqi bazasının əsas sənədi 1997-ci il iyulun 3-də prezidentlər arasında imzalanmış Dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı təhlükəsizlik haqqında müqavilədir.[15][16]

1997-ci ilin oktyabrında Azərbaycan, Gürcüstan, Ukrayna və Moldova ilə birlikdə GUAM təşkilatını yaratdılar.

2001-ci il noyabrın 29-da MDB-nin Moskvada keçirilən sammiti zamanı Qazaxıstan və Azərbaycan prezidentləri “Xəzər dənizinin dibinin delimitasiyası haqqında saziş”i imzaladılar. [17]

2001-ci il martın 12-də Azərbaycan Prezidentinin Türkiyəyə rəsmi səfəri zamanı “Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında təbii qazın alqı-satqısı haqqında Azərbaycandan Türkiyəyə təbii qazın tədarükü haqqında saziş” imzalanmışdır. Beləliklə, Azərbaycan və Türkiyə arasında qaz sahəsində əməkdaşlığın əsası qoyuldu. [18][19]

Heydər Əliyevin xarici siyasət kursunda Azərbaycanla qonşu olan ölkələri ilə münasibətlərə xüsusi diqqət yetirilirdi. Bu illər ərzində Türkiyə ilə əlaqələr ümummilli liderin "bir millət, iki dövlət" formulu əsasında, sarsılmaz təməl üzərində qurulmuşdur.[20]

Beləliklə, ümummilli lider Heydər Əliyevin ölkəmizə rəhbərlik etdiyi 1993-2003-cü illər respublikamız üçün həlledici oldu. Məhz həmin illərdə dövlətçiliyimizin möhkəm təməli qoyuldu.[20]

Həmçinin bax

  • Heydər Əliyev
  • Heydər Əliyev Fondu
  • İlham Əliyevin prezidentliyi
  • Heydər Əliyevin xarici ölkələrə etdiyi səfərlərin siyahısı

İstinadlar

  1. ↑ "Ümummilli lider Əliyev Heydər Əlirza oğlu". President.az saytı (az.). president.az. 2015-03-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-09.
  2. ↑ 1 2 "AZƏRBAYCAN XALQININ ÜMUMMİLLİ LİDERİ HEYDƏR ƏLİRZA OĞLU ƏLİYEVİN HƏYAT VƏ FƏALİYYƏTİNİN XRONOLOGİYASI 1993–2003" (PDF). Prezident Kitabxanasının saytı (az.). preslib.az. 2015-10-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2015-03-09.
  3. ↑ "IFES Election Guide | Elections: Azerbaijan Pres Oct 11 1998". www.electionguide.org. 2020-08-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-28.
  4. ↑ L. A. Okunʹkov. Конституции государств-участников СНГ. Издательская группа НОРМА--ИНФРА-М. 1999. ISBN 978-5-16-000046-6.
  5. ↑ Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası
  6. ↑ Zvi Lerman, David Sedik. Rural Transition in Azerbaijan. Lexington Books. 2010-02-15. ISBN 978-0-7391-4318-6.
  7. ↑ Bazar iqtisadiyyatının Azərbaycan modeli
  8. ↑ "Time to abolish the death penalty" (PDF) (ingilis). 2021-08-31 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-08-28.
  9. ↑ Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu (30 sentyabr 2002)
  10. ↑ "Нефтепровод Баку-Супса придал импульс развитию экономики Азербайджана и Грузии - министр". Trend.Az (rus). 2016-05-16. 2017-02-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-28.
  11. ↑ XX əsrin son Zirvə görüşü
  12. ↑ "БАКУ-ТБИЛИСИ-ДЖЕЙХАН". Region Plus. 2017-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-28.
  13. ↑ "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin bəyanatı"
  14. ↑ "Откликаясь на призыв к прекращению огня, изложенный в Бишкекском протоколе от 5 мая 1994 года, и опираясь на Протокол от 18 февраля 1994 года, противоборствующие Стороны согласились..." vn.kazimirov.ru. 2009-07-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-28.
  15. ↑ Двусторонние отношения
  16. ↑ "Межгосударственные отношения России и Азербайджана". РИА Новости (rus). 2018-09-01. 2019-05-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-28.
  17. ↑ [https://faolex.fao.org/docs/pdf/bi-66609.pdf СОГЛАШЕНИЕ между Республикой Казахстан и Азербайджанской Республикой о разграничении дна Каспийского моря между Республикой Казахстан и Азербайджанской Республикой]
  18. ↑ Azərbaycan təbii qazının Türkiyə Respublikasına tədarük edilməsinə dair Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında Sazişin təsdiq edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU
  19. ↑ "ГАЗОПРОВОД БАКУ-ТБИЛИСИ-ЭРЗУРУМ ПОЛНОСТЬЮ ГОТОВ К ЭКСПЛУАТАЦИИ". azertag.az (rus). 2018-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-28.
  20. ↑ 1 2 https://files.preslib.az/projects/heydaraliyev/articles/he0907.pdf HEYDƏR ƏLİYEVİN MÜDRİK XARİCİ SİYASƏTİ

  • Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu (30 sentyabr 2002)
  • Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI
  • IFES Election Guide. Elections: Azerbaijan Pres Oct 11 1998
  • Heydər Əliyevin mükafatları, təltifləri və fəxri adları (tam siyahı)
  • Heydar Aliyev (The Telegraph, 15. dekabr 2003)
  • Heydər Əliyev. Elektron Sənədlər Toplusu
  • Heydər ƏLİYEV Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine
  • Алиев Гейдар Алиевич
  • Heydar Aliyev (Encyclopedia Britannica)
  • Алиев Гейдар Алиевич (Алиев Гейдар Алирза-оглу)
  • 1995-ci ilin mart hadisələri müstəqilliyimizə qəsd edənlər üçün ibrətamiz bir dərs oldu Arxivləşdirilib 2015-04-18 at the Wayback Machine
  • BDU-nun fəxri doktorları
  • Депутаты Верховного Совета СССР XI-го созыва 1984–1989 Arxivləşdirilib 2014-10-06 at the Wayback Machine
  • Lincoln University (California)
  • TÜRK DÜNYASI HİZMET ÖDÜLLERİ Arxivləşdirilib 2015-05-12 at the Wayback Machine
  • Azərbaycanı dünyaya tanıdan böyük şəxsiyyət
  • Ədəbiyyat siyahısı. HEYDƏR ƏLİYEVƏ HƏSR OLUNMUŞ BƏDİİ ƏSƏRLƏR
  • Gənclər siyasəti haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu
  • Heydər Əliyevin xarici siyasət strategiyası və Azərbaycanın milli təhlükəsizliyi
  • Heydər Əliyev və xarici siyasətin Azərbaycan modeli.
  • Heydər Əliyevin xarici siyasət kursu: dünya sisteminin yenidən qurulması kontekstində
  • Azərbaycan Respublikasının xarici siyasəti (1991–2003) 1-ci hissə ONLAYN OXU
  • book Azərbaycan Respublikasının xarici siyasəti (1991–2003) 2 hissə PDF
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Heydər_Əliyevin_prezidentliyi&oldid=8118185"
Informasiya Melumat Axtar