Əbu Abdillah Məhəmməd ibn Abdillah ibn Məhəmməd əl-Hakim ən-Nisaburi (ərəb. الحاكم النيسابوري; 4 mart 933[2], Nişapur – 3 avqust 1014[2], Nişapur) — "əl-Müstədrək" adlı əsərin müəllifi olan hədis hafizi.[3]
| Hakim ən-Nisaburi | |
|---|---|
| ərəb. محمد الحاكم النيسابوري ərəb. محمد بن عبد الله بن حمدويه بن نعيم الضبي[1] | |
| Doğum tarixi | 4 mart 933[2] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 avqust 1014[2] (81 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Tanınmış yetirmələri | Darəqutni, Beyhəqi |
3 Rəbiül-əvvəl 321-ci ilədə (mart 933) Nişaburda doğulub. Babalarına nisbətlə İbnül-Bəyyi, Dəbbi və Təhmani nisbələri ilə də tanınır. Nişabur qazısı olduğu üçün ona Hakim ləqəbi verilib. 9 yaşından hədis öyrənməyə başlayıb. İbn Hibbana, İbnül-Əxrama, Əbül-Abbas Əsama, Əbu Əli ən-Nisaburiyə, Hakim əl-Kəbirə və Əbül-Vəlid əl-Uməviyə tələbəlik edib. Əbu Osman əl-Məğribi, Əbu Yalə Xəlili, Əbu Zər əl-Hərəvi, Beyhəqi, Əbu Saleh əl-Müəzzin və Əbdülkərim ibn Həvazin Qureyşi onun tələbələridir.[4]
O, 3 Səfər 405-ci (3 avqust 1014) ildə vəfat etmişdir. Əbu Yalə əl-Xəlilinin onun 403-cü (1012) ildə vəfat etdiyini deməsi isə bir unutqanlıq (və ya yanılma) olaraq qəbul edilmişdir.[3]
Mənbələrdə Hakimin güclü bir hədis hafizi olduğu qeyd olunur. Müəllimlərindən hədis hafizi və tənqidçisi olan Əbül-Hüseyn Məhəmməd ibn Məhəmməd əl-Həccaci onun özündən daha güclü bir hafiz olduğunu söyləyir, dövrün tanınmış mühəddisi Hakim əl-Kəbir isə yerini ancaq tələbəsi onun doldura biləcəyini demişdir. Çağdaşı və həmşəhərlisi olan hədis hafizi Əbu Həzim əl-Əbduyi, hədisləri əzbərləmə və onların qüsurlarını bilmə sahəsində Nişaburda Müslimdən sonra yetişən nadir hafizlar arasında Hakimin adını da çəkir və İslam dünyasında hər dövrdə bir-birinə bərabər alimlər olsa da, onun dövründə Hakimin tayı olmadığını bildirir.[5][6] Darəqutni isə Hakimin hafizəsinin Əbu Abdullah İbn Məndənin hafizəsindən daha möhkəm olduğunu qeyd etmişdir.
- ↑ الزركلي خ. ا. الأعلام (ərəb.): قاموس تراجم لأشهر الرجال والنساء من العرب والمستعربين والمستشرقين. 15 بيروت: دار العلم للملايين, 2002. C. 6. S. 227.
- ↑ 1 2 3 4 Muḥammad ibn ʻAbd Allāh Ḥākim al-Nīsābūrī // Faceted Application of Subject Terminology.
- ↑ 1 2 "Hakim en-Nisaburi". TDV İslam Ansiklopedisi. 21.05.2025 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "HÂKİM en-NÎSÂBÛRÎ ile İLİŞKİLİ MADDELER". TDV İslam Ansiklopedisi. 21.05.2025 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ İbn Əsakir. Təbyinü kəzibil-müftəri (ərəb). Dəməşq → Beyrut. 1928 → 1979, 1984. 230.
- ↑ Subki. Təbəqatüş-Şafiiyyətil-kübra (ərəb). IV. Qahirə → Beyrut: Darül-mərifə. 1906-07. 159.