Hadrut rayonu — Keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti tərkibinə daxil olan Azərbaycan rayonlarından biri olub.
| Hadrut rayonu | |
|---|---|
|
39°31′00″ şm. e. 47°01′48″ ş. u.HGYO |
|
| Ölkə | |
| İnzibati mərkəz | Hadrut |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 8 avqust 1930 |
| Ləğv edilib | 26 noyabr 1991 |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
"Hadrut" kürd dilində "had" - sahil, "du" - iki "rut" - çay sözlərindən düzələrək "İki çay sahili" mənasını verir. Həmin ifadənin farsca variantı "Hadi dü rud" şəklindədir.
08.08.1930-cu il tarixində Şuşa və Cəbrayıl qəzalarının hissələrindən Azərbaycan SSR-in Dizak rayonu yaradılıb[1].
1933-cü ildən Azərbaycan SSR-in Dizak rayonunda "Koltntesakan" adlı rayon qəzeti nəşr olunmağa bağlayıb.
Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 17.09.1939-cu il tarixli Qərarı ilə Dizak rayonunun adı dəyişdirilərək "Hadrut rayonu" adlandırılıb[2].
Hadrut rayonunda 1986-cı il üçün 11 məktəbəqədər və 28 ümumi təhsil məktəbi, orta-ixtisas məktəbi (texnikum), 1 musiqi məktəbi, 11 mədəniyyət evi, 22 klub, 41 kitabxana, 33 film qurğusu, 6 xəstəxana fəaliyyət göstərirdi.
1962-ci ildən Hadrutda radio verilişlərinin yerli redaksiyası fəaliyyət göstərirdi.
Qarabağ münaqişəsinin başlaması ilə Hadrut rayonunda millətlərarası atışmalar baş verdi. 1991-ci ilin yazında Ermənistan SSR-in təşəbbüsü ilə rayonun 14 kəndinin əhalisi Ermənistana köçürüldü[3].
"Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini ləğv etmək haqqında" Azərbaycan Respublikasının 26 noyabr 1991-ci il tarixli 279-XII nömrəli Qanunun 3-cü və 4-cü hissələri ilə qərara alınmışdır: "3. Əsgəran və Hadrut rayonları ləğv edilsin. 4... Hadrut rayonunun ərazisi isə Xocavənd rayonunun tərkibinə verilsin"[4].
Birinci Qarabağ Müharibəsi zamanı keçmiş Hadrut rayonunun ərazisi Ermənistan ordusunun nəzarətinə keçib və qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası tərəfindən 1992-2023-cü illər ərzində bu ərazilər "Hadrut rayonu" kimi idarə olunub. Həmin dövr əraizndə Hadrutda hər hansı tikinti-quruculuq işləri aparılmayıb, yalnız Azərbaycan əsilli ermənistan generalı Kamo Ağacanyan Hadrutda villa tiktirib[5].
İkinci Qarabağ Müharibəsi nəticəsində qeyd olunan ərazilər Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətinə qaytarılıb.
- ↑ Şablon:Книга:Административно-территориальное деление Азербайджанской ССР 1977
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2021-01-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-11-05.
- ↑ "Мемориал. Хронология конфликта". 2012-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-03-14.
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini ləğv etmək haqqında Qanun". Hüquqi Aktların Dövlət Reyestri (ingilis). 2012-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-14.
- ↑ "Atası "azərbaycanlı" olan erməni general". 2025-02-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-14.