Hacı Zülqədər Zülfüqarovun evi — Şəki şəhərində yerləşən XIX əsrə aid tarixi-memarlıq abidəsi.
| Hacı Zülqədər Zülfüqarovun evi | |
|---|---|
 | |
| 41°12′12″ şm. e. 47°11′37″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Şəhər | Şəki |
| Yerləşir | Gənclər küçəsi, 21 |
| Aidiyyatı | Yuxarı-Baş Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu |
| Tikilmə tarixi | XIX əsr |
| Vəziyyəti | stabil |
| Rəsmi adı: Historic Centre of Sheki with the Khan’s Palace | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | ii, v |
| Təyin edilib | 2019 |
| İstinad nöm. | 1549 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 4996-8 |
| Kateqoriya | Bina |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bina, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 3 noyabr 2021-ci ildə verdiyi 338 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
Bina 1897-ci ildə[1] Şəkidə yaşayan ipək taciri Hacı Zülqədər Zülfüqarov tərəfindən Şəki qala divarlarının cənub qərb hissəsində tikdirilib.[2][3] Binanın üzərində konkret tikinti tarixi qeyd olunmayıb.[4] Şəkiyə xas Azərbaycan memarlıq üslubunda inşa edilmiş mülk[5] 3 mərtəbəlidir və 28 otaqdan ibarətdir.[2] Ev mailli ərazidə inşa olunduğu üçün ön fasadda üç, arxa fsadda isə iki mərtəbəlidir. Binanın küçəyə açılan qapısı oyma naxışlı 6 xonçalıdır. Binanın tikintisində qaya daşı və bişmiş kərpicdən istifadə olunub.[4]
Azərbaycan bolşeviklər tərəfindən işğal olunduqdan sonra 1926–1928-ci illərdə Zülfüqarovların mülkləri müsadirə olunub.[6] Zülqədər Zülfüqarovun evi müsadirə edildikdən sonra Şəki İcraiyyə Komitəsinin Rəyasət Heyətinin qərarı ilə əvvəlcə qızlar seminariyası və teatr binası kimi istifadə olunub. 1930-cu ilin oktyabr ayında Xalq Maarif Komissarlığının əmri ilə binada 2 nömrəli Nuxa uşaq evi təşkil olunub. Uşaq evinə Badisəba xanım Köçərli direktor təyin olunub.[2][7][8] Badisəba xanım ömrünün sonunadək bu uşaq evinə rəhbərlik edib.[9]
2001-ci ildən binanın yerləşdiyi Şəki şəhərinin tarixi hissəsi UNESCO-nun Ümumdünya İrsi siyahısına namizəd seçilib. 2019-cu il iyulun 7-də "Xan Sarayı ilə birgə Şəkinin tarixi mərkəzi" UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilib.[10] Qərar Bakı Konqres Mərkəzində keçirilən UNESCO-nun Ümumdünya İrs Komitəsinin 43-cü sessiyasında qəbul olunub.[11]
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra da, binada uşaq evi fəaliyyət göstərib.[12] 2018-ci ildə uşaq evi üçün yeni bina tikildiyinə görə bina boşaldılıb. Bina, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 3 noyabr 2021-ci ildə verdiyi 338 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[13][14]
2023-cü ildə İtaliya Azərbaycan Universiteti layihəsi çərçivəsində ADA Universiteti və Milan Politexnik Universiteti ilə birgə Şəkidə Zülfüqarovun evində "Dizayn və memarlıq" fakültəsinin açılışı elan olunub.[15][16]
- ↑ "Şəki şəhərində qarışıq tipli uşaq evi". heydar-aliyev-foundation.org. 2018. 2022-04-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-04.
- ↑ 1 2 3 Mirzəliyeva, 2025. səh. 55
- ↑ Mabudoğlu, Bəşirqızı, Adışirinov, 2009. səh. 201
- ↑ 1 2 Mirzəliyeva, 2025. səh. 56
- ↑ Əlizadə, İbrahimov, 2008. səh. 97
- ↑ Mabudoğlu, Bəşirqızı, Adışirinov, 2009. səh. 202
- ↑ Dadaşov, Mustafa. "ADA Universiteti Şəkidə Dizayn və memarlıq fakültəsinin açılışını edib". azertag.az. 2023-11-27. 2023-11-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-04.
- ↑ Tahirqızı, Ülviyyə. "Badisəba Vəkilova yüzlərlə kimsəsiz uşağın böyüməsində və təhsil almasında əvəzsiz xidmətlər göstərib". Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2014-12-26. səh. 12. 2017-10-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-04.
- ↑ MİKAYILQIZI, Pərixanım. "Respublica News - XEYİRXAH, NƏCİB ƏMƏLLƏR SAHİBİ". Respublika qəzeti (az.). 2017-2-05. 2020-12-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-04.
- ↑ "Historic Centre of Sheki with the Khan's Palace" (ingilis). unesco.org. 2019. 2022-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-14.
- ↑ "Şəki Xan Sarayı Dünya İrsinin siyahısında" (az.). Amerikanın Səsi. 2019-07-07. 2021-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-14.
- ↑ Əlizadə, İbrahimov, 2008. səh. 98
- ↑ ""Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli Qərarında dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı". e-qanun.az (az.). 2021-11-03. 2022-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-06-19.
- ↑ "Şəkidəki İmam Əli məscidi ölkə əhəmiyyətli abidələrin siyahısına daxil edilib". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2021-11-04. 2022-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-06-28.
- ↑ "ADA University inaugurated the School of Design and Architecture within the Italy-Azerbaijan University project". ada.edu.az. 2023-11-27. 2023-12-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-04.
- ↑ Mirzəliyeva, 2025. səh. 59
- Əlizadə, Zəkəriyyə; İbrahimov, Nazim. Şəki ipəyi uzaq karvan yollarında (az.). Bakı: Nafta press nəşriyyatı. 2008. səh. 254.
- Mabudoğlu, Zəkəriyyə; Bəşirqızı, Ulduz; Adışirinov, Kamil. Şəkidə məhəllə adları, soylar və ləqəblər (az.). Bakı: Nafta press nəşriyyatı. 2009. səh. 605.
- Mirzəliyeva, Sevil. Tarixin izlərini günümüzə daşıyan memarlıq inciləri (Zülfüqarovların mülkləri) (PDF) (az.). Bakı: SCIENTIFIC WORK International Scientific Journal. 2025. səh. 181. ISSN 2663-4619.