Hacı Bayram Vəli[2] (osman. حاجى بيرام ولي; 1352, Ankara – 1430, Ankara) — Bayramiyyə təriqətinin banisi. O, Anadoluda doğulub böyüyən bir türk tərəfindən qurulmuş ilk təriqətin banisi hesab olunur.[3]
| Hacı Bayram Vəli | |
|---|---|
| osman. حاجى بيرام ولي | |
 | |
| Doğum tarixi | 1352 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1430 (77–78 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
| Əsərlərinin dili | Osmanlı türkcəsi[1] |
 Hacı Bayram Vəli Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Haqqındakı bəzi məlumatlar ziddiyyətlidir. O, XIV əsrin birinci yarısında Orxan Qazi dövründə Ankarada dünyaya gəldiyi güman edilir.[3] Əsl adının Numan[4] ibn Əhməddir.[5] Bayram təxəllüsü ona Həmid Vəli ilə Qurban bayramında qarşılaşmasından sonra verilmişdir. Hacı Paşa, Ahi Sultan, Qaşıqçıbaşı və Vəli ləqəbləri ilə tanınmışdır.[4] Hacı tituluna isə müəllimi Həmid Vəli ilə birlikdə həcc ibadətini yerinə yetirdiyi üçün yiyələnmişdir. Dövrünün elm adamlarından təhsil almış və əsərlərini türk dilində qələmə almışdır. O, hicri 833-cü (1429 və ya 1430) ildə Ankarada vəfat etmişdir. Nəşi Ağşəmsəddin tərəfin yuyulmuş və cənazə namazı qılınmışdır. Məzarı Hacı Bayram məscidinin qibləsi istiqamətində yerləşir.[6] Hacı Bayramın yolu ölümündən sonra onun tələbələri Ağşəmsəddin və Bıçaqçı Ömər tərəfindən davam etdirilmişdir.
O, təsəvvüfə aid şeirlər qələmə almışdır. Bu şeirlərdən yalnız dördü dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır.[7]
Ankarada onun adını daşıyan bir universitet,[8] məscid və məktəb[5] vardır. Haqqında "Aşkın Yolculuğu: Hacı Bayram-ı Veli" adlı teleserial çəkilmişdir.[9][10]
- ↑ https://islamansiklopedisi.org.tr/haci-bayram-i-veli.
- ↑ Mustafa, Əziz. "Dünyanın məşhur islam alimləri: Hacı Bayram Vəli (4)". Azərbaycan Milli kitabxanası. 2015. 18.11.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18.11.2025.
- ↑ 1 2 Azamat, Nihat. "Hacı Bayrâm-ı Velî". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1966. 19.11.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19.11.2025.
- ↑ 1 2 Turan, F. Ahsən. "Hacı Bayram-ı Velî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 2020. 19.11.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19.11.2025.
- ↑ 1 2 "Hacıbayram Veli". hacibayramortokulu.meb.k12.tr. 2023. 19.11.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19.11.2025.
- ↑ Turan, F. Ahsən. Ankara ilə Bötüvləşən Bir Məna Öndəri Hacı Bayram Vəli (türk). Ankara: Ağçağ. 2004. 46.
- ↑ Mazıoğlu, Hasibə. Hacı Bayramın şeirləri və məktubları (türk). 103–108.
- ↑ "Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi". hacibayram.edu.tr. 19.11.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19.11.2025.
- ↑ "Aşkın Yolculuğu: Hacı Bayram-ı Veli". TRT1. 19.11.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19.11.2025.
- ↑ "Haci Bayram-i Veli: Askin Yolculugu". IMDb. 2022. 19.11.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19.11.2025.