Həsən Şıxmahmud oğlu Mahmudov (1925–1994) — filologiya elmləri doktoru, professor, şərqşünaslıq sahəsində tanınmış alim.
| Həsən Mahmudov | |
|---|---|
| Həsən Şıxmahmud oğlu Mahmudov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Quba |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Quba |
| Milliyyəti | Azərbaycanlı |
| Elm sahəsi | şərqşünaslıq |
| Elmi dərəcəsi | filologiya elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| Mükafatları | |
Həsən Mahmudov 1925-ci ildə Quba şəhərində anadan olmuşdur. O, məzarları Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsi tərəfindən ziyarətgah kimi qeydə alınan köklü bir nəslin nümayəndəsidir. Həsən Mahmudov 1941-ci ildə Quba şəhərində pedaqoji məktəbi əla qiymətlərlə başa vurduqdan sonra 1941–1944-cü illər ərzində Quba şəhərində orta məktəb müəllimi kimi fəaliyyət göstərir. Lakin uşaqlıq illərindən şərq dillərinə və ədəbiyyatına aşılanmış istək və marağı onu əldə etdiyi pedaqoji təhsillə kifayətlənməyə qoymur. Gənc müəllim Bakıya gələrək 1946-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinin fars dili şöbəsinə daxil olur.
Gənc müəllim Bakıya gələrək 1946-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinin fars dili şöbəsinə daxil olur. Gərgin təhsil və əmək illəri nəticəsində 1951-ci ildə Şərqşünaslıq fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirir və aspiranturada saxlanılmağa layiq görülür. 1954-cü ildə aspiranturanı bitirdikdən sonra o, "Müasir fars ədəbi dilində tamamlıqların feillə idarəsi" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir.
Gənc alim elm və əmək sahəsində pillə-pillə addımlayaraq əvvəlcə fars dili kafedrasında müəllim, sonra baş müəllim, daha sonra dosent kimi çalışır. Alim Tehran, Moskva, Kiyev, Sankt-Peterburq, Düşənbə, Tbilisi və keçmiş Sovet İttifaqının başqa şəhərlərində keçirilən konfranslarda, simpoziumlarda, sessiyalar da Azərbaycan şərqşünaslıq məktəbini və Azərbaycan Dövlət Universitetini layiqincə təmsil edirdi. Şərqşünaslıq fakültəsinin elmi, ictimai-siyasi həyatında yaxından iştirak edən Həsən müəllim 1965-ci ildə fakültənin dekanı vəzifəsinə təyin olunur və 1977-ci ilin sonuna qədər bu mötəbər və ağır işi yerinə yetirir. Dekan vəzifəsində çalışdığı müddətdə 30-dan çox namizədlik və doktorluq dissertasiyaları müdafiə edilmiş, 10-dan çox namizədlik və doktorluq dissertasiyasının elmi rəhbəri və rəsmi opponenti məhz Həsən Mahmudov olmuşdur.
Həsən Mahmudov 1983-cü ildə uzun illər üzərində işlədiyi tədqiqatını başa vuraraq SSRİ Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunda "Fars dilində sadə cümlələrin struktur tipləri və cümlə üzvləri problemi" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş və məhz bununla da iranşünaslıq tarixində fars dili sintaksisi üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş ilk şərqşünas alim olmuşdur. Belə bir alimin və rəhbər işçinin o dövrün ən ali mükafatlarından olan "Lenin Yubiley Medalı", "Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri Fərmanı" ilə təltif olunması tam təbii idi.
Müdafiədən sonra alim "Fars dilində sadə cümlə sintaksisi" adlı monoqrafiya dərc etdirmişdir. Rus, İran, Qərbi Avropa alimlərinin əsərlərində fars dilinin tarixi, qədim fars dili, fars dilinin başqa İran dilləri arasında yeri, dilin fonetik və morfoloji quruluşu, sintaksisin ayrı-ayrı məsələlərinə böyük diqqət yetirilsə də, həmin əsərlərdə sadə cümlə xüsusi tədqiqat obyekti olmamışdır. Bundan başqa H. Mahmudov "Синтаксическая связь дополнений с глаголами в современном персидском языке" (1966) və "Синтаксис современного персидского языка"(1983) kimi daha iki monoqrafiyanın da müəllifidir.
Alim adı çəkilən monoqrafiyalardan əlavə 50-dən artıq elmi əsərin — elmi məqalə, fars dili dərslikləri (7), dərs vəsaitlərinin müəllifidir. Elmi əsərləri Bakıda, Moskvada, Ufada, Tbilisidə, Düşənbədə Azərbaycan və rus dillərində, Münhendə (Almaniya), Tehranda (İran) fars dilində nəşr olunmuşdur.[1]
Həsən Şıxmahmud oğlu Mahmudov 1994-cü ildə Qubada vəfat etmişdir.
- ↑ Unudulmaz adlar. Azərbaycan şərqşünaslığı / № 1 (17), 2019.