Giyom Apolliner (fr. Guillaume Apollinaire; əsl adı — pol. Wilhelm Albert Vladimir Apollinaris de Wąż-Kostrowicki — rus. Вильгельм Альберт Владимир Александр Аполлинарий Вонж-Костровицкий; 26 avqust 1880, Roma — 9 noyabr 1918, Paris) — fransız şair.[3]
| Giyom Apolliner | |
|---|---|
| Guillaume Apollinaire | |
| Doğum adı | Wilhelm Albert Włodzimierz Apollinaris de Wąż-Kostrowicky |
| Təxəllüsü | Fernand Laviet[1] |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Roma, İtaliya |
| Vəfat tarixi | (38 yaşında) |
| Vəfat yeri | Paris, Fransa |
| Vəfat səbəbi | İspan qripi |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 Rusiya  Fransa |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı, dramaturq, incəsənət tənqidçisi[d], gündəlik yazıçısı[d], hekayəçi[d], ədəbi tənqidçi, boyakar[d], televiziya aktyoru, film ssenaristi[d] |
| Fəaliyyət illəri | 1898-ci ildən |
| Əsərlərinin dili | Fransız dili |
| Janr | Sərbəst şeir |
 |
|
 Giyom Apolliner Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Vilhem Apoliner Albert dö Kostrovitski 1880-ci ildə Romada anadan olub. Onun anası baltika mənşəli fransız qızı, atası isə heç vaxt üzünü görmədiyi italyan zabiti olub. Apoliner qarma- qarışıq bir uşaqlıq dövrü yaşayıb. 1889-cu ildə anası ilə Parisə köçdükdən sonra o müxtəlif sənətlər öyrənmək istəyib və 1902-ci ildən ilk yazıları çap olunmağa başlayıb.[4] Elə həmin ildən o Almaniyada dərs deməyə çağırılır və burada gənc ev xadiməsi Anni Pleydenə dəlicəsinə vurulur. Parisə qayıtdıqdan sonra Apoliner avanqard artistlər sırasına qoşulur. O Pikasso ilə dostluq edir, rəssam xanım Mari Loransənlə yaxınlıq yaradır. 1909-cu ildə Apolinerin “Çürüyən təlimçi” adlı ilk kitabı nəşr olunur, 1912-ci ildə isə “Alsol” adlı silsillə ilə bir neçə poema yazır. 1913-cü ildə “Alsol” silsilə poemaları və dövrün müasir rəssamlarını müdafiə edən “Kubist rəssamlar” və “Estetik düşüncələr” adlı kitabları çap olunub. 1914-cü ilin noyabrında Apoliner Birinci dünya müharibəsinin iştirakçısına çevrilir. O, müharibədə yaralanır, zəifləyir və 1918-ci ildə ispan qripi epidemiyasının qurbanı olur. Ölümündən əvvəl Apoliner, “Kalliqramlar” adlı kitabını çap etdirib və öz dövrünün estetik rəngarəngliyi mövzusunda konfrans keçirib. Vaxtilə, məşhur "Mona Liza" rəsm əsərinin oğurlanmasında təqsirləndirilən şairin ölümündən sonra “İki sahilin sərkərdanı” (1919-cu il), “Var” (1925), “Sevgimin kölgəsi” (1947) adlı kitabları nəşr olunub.
- Pia P. Apollinaire par lui-même. Paris: Éditions du Seuil, 1954.
- Steegmuller F. Apollinaire, poet among the painters. New York: Farrar, Straus, 1963.
- Buckley H.E. Guillaume Apollinaire as an art critic. Ann Arbor: UMI Research Press, 1981.
- Caizergues P. Apollinaire journaliste: les débuts et la formation du journaliste, 1900—1909. Paris: Minard, 1981.
- Berry D.C. The creative vision of Guillaume Apollinaire: a study of imagination. Saratoga: Anma Libri, 1982.
- Mathews T. Reading Apollinaire: theories of poetic language. Manchester; Wolfeboro: Manchester UP, 1987.
- Bohn W. Guillaume Apollinaire and the international avant-garde. Albany: State University of New York Press, 1997.
- Cornille J.-L. Apollinaire & cie. Villeneuve-d’Ascq: Presses universitaires du Septentrion, 2000.
- Boschetti A. La poésie partout: Apollinaire, homme-époque (1898—1918). Paris: Seuil, 2001.
- Decaudin M. Apollinaire et le portrait. Paris: Lettres modernes Minard, 2001.
- Guillaume Apollinaire: les incertitudes de l’identité; suivi de À la découverte de Jacqueline Apollinaire/ Anne Clancier, Gilbert Boudar, eds. Paris: L’Harmattan, 2006.
- Хартвиг, Юлия. Аполлинер / Пер. с польского. М.: Прогресс, 1971. — 448 с.
- Балашова Т. В. Русские нити в канве творческих взаимоотношений Пикассо и Аполлинера. — В кн.: Искусствоведение. 2002, № 2.
- Буачидзе Г. Аполлинер и пути развития французской поэзии. Тбилиси, 1989.
- Великовский, Самарий Израилевич Книги лирики Аполлинера // Великовский, Самарий Израилевич Умозрение и словесность: Очерки французской культуры. М.; СПб: Университетская книга, 1999. С.409-420. — ISBN 5-7914-0034-9, ISBN 5-7914-0033-0
- Голенищев-Кутузов И. Н. Гийом Аполлинер, его друзья и последователи // Голенищев-Кутузов И. Н. Романские литературы М.: Наука, 1975.
- Иванов Вяч. Вс. Маяковский, Ницше и Аполлинер // Избранные труды по семиотике и истории культуры. Т.2. Статьи о русской литературе. — М.: Языки русской культуры, 2000.
- Швейдельман Н. Ф. Формирование структуры повествования в Гниющем чародее Г.Аполлинера. — В кн.: Развитие повествовательных форм в зарубежной литературе XX века. Тюмень, 2000.
- Алексеева А. В. Орфизм Гийома Аполлинера. Античный миф и «чистая» живопись Ф. Купки, Р. Делоне и Ф. Пикабиа Arxivləşdirilib 2016-03-06 at the Wayback Machine // Актуальные проблемы теории и истории искусства: сб. науч. статей. Вып. 5. / Под ред. С. В. Мальцевой, Е. Ю. Станюкович-Денисовой, А. В. Захаровой. — СПб.: НП-Принт, 2015. С. 625—632. — ISSN 2312—2129
- Гийом Аполлинер на «Викиливре»
- Официальный сайт Аполлинера. Подробная биография, библиография и источники
- Статья «Что скрывает каллиграмма», «Наука и жизнь» № 11, 2007 г.
- Искусство каллиграммы Arxivləşdirilib 2007-12-17 at the Wayback Machine
- Гийом Аполлинер читает «Мост Мирабо» (fr.)
- Поэ́зия «Le pont Mirabeau» по-французски
- Стихи в исполнении Аполлинера на сайте Gallica (fr.)
- Поэ́зия «Le pont Mirabeau», интерактивный файл (fr.)
- Vladimir Andreyeviç Lukov. "Аполлинер Гийом". Электронная энциклопедия «Современная французская литература». modfrancelit.ru. 2011. 2012-02-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-5.
- Гальцева Е. "Между футуризмом и модерном: двуязычное издание Аполлинера". Иностранная литература, 2002, №11. magazines.russ.ru. 2013-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-17.
- ↑ https://archive.org/details/lesdiablesamoure0000apol/page/250.
- ↑ Gabrielli D. Dictionnaire historique du Père-Lachaise (fr.). 2002. P. 179. ISBN 978-2-85917-346-3
- ↑ "Guillaume Apollinaire (1880-1918)". 2022-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-02.
- ↑ "APOLLINAIRE, Guillaume". 2019-05-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-02.