Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinGirov (ing. Collateral) — kredit müqavilələrində borcalanın müəyyən əmlakı kredit verənə təminat kimi verməsi, yəni borcun ödənilməsini təmin etmək üçün ipoteka və ya digər əmlak formasında zaminlik təqdim etməsidir.[1][2] Girov kredit verən üçün defolt (borcun ödənilməməsi) halına qarşı qoruma vasitəsi kimi çıxış edir və borc alan öhdəliklərini – əsas borc məbləği və faizləri – müqaviləyə uyğun şəkildə ödəmədikdə, kredit verən bu əmlakı borca görə kompensasiya kimi istifadə edə bilər.
Girov təminatı kredit verənə riskin azalması hesabına kreditləri daha aşağı faiz dərəcəsi ilə təklif etməyə imkan verir. Girovun növü və dəyərindən asılı olaraq faiz endirimi bir neçə faiz bəndi qədər ola bilər. Məsələn, təminatsız kreditlər üzrə illik faiz dərəcəsi (ing. Annual Percentage Rate, APR) adətən təminatlı kreditlər və ya avto-kreditlərə nisbətən xeyli yüksək olur.
Əgər borcalan borcunu ödəmirsə (məsələn, müflisləşmə və ya digər səbəblər üzündən), girov kimi verilmiş əmlak üzərində mülkiyyət hüququnu itirir və kredit verən həmin əmlakın sahibi olur. Məsələn, ipoteka krediti zamanı alınan daşınmaz əmlak girov kimi çıxış edir. Əgər alıcı ipoteka şərtlərinə əsasən borcu ödəmirsə, kredit verən məhkəmə və ya digər hüquqi vasitələr vasitəsilə əmlakı öz mülkiyyətinə keçirə bilər (müsadirə prosesi). Əgər əmlak üzərində ikinci ipoteka varsa, əvvəlcə əsas ipoteka krediti ödənilir, sonra qalan vəsait ikinci ipotekanın bağlanmasına yönəldilir.[3][4] Girov kimi qəbul edilən əmlak növü kreditin növündən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, avtomobil krediti və ya ipoteka zamanı müvafiq olaraq avtomobil və ya daşınmaz əmlak girov qoyulur. Digər hallarda, məsələn, girov əsaslı şəxsi kreditlərdə, təminat növü daha çevik ola bilər. Lombard evləri (ing. pawnbrokers) isə geniş çeşiddə əşyaları girov kimi qəbul edən müəssisələrin klassik nümunəsidir.
Xüsusilə bankçılıq sahəsində, təminat ənənəvi olaraq təminatlı kredit (ing. secured lending və ya aktiv əsaslı kreditləşmə – ing. asset-based lending) anlayışını ifadə edir. Daha mürəkkəb təminatlaşdırma mexanizmləri isə ticarət əməliyyatlarının təminatı üçün istifadə oluna bilər (bu, kapital bazarının təminatlaşdırılması adlanır). Birinci halda, öhdəliklər birtərəfli olur və əmlak, zaminlik, qarantiya və ya digər təminat formaları ilə (əvvəllər “təhlükəsizlik” termini ilə ifadə edilən) qorunur; ikinci halda isə, öhdəliklər ikitərəfli olur və daha likvid aktivlərlə (məsələn, nağd pulla) təmin edilir. Aktivlərin təminatlaşdırılması kreditorlara borcun ödənilməməsi riskinə qarşı kifayət qədər təminat verir. Bu, həmçinin zəif kredit tarixçəsi olan borcalanlara kredit əldə etməyə kömək edir. Təminatlı kreditlər adətən təminatsız kreditlərə nisbətən əhəmiyyətli dərəcədə daha aşağı faiz dərəcəsinə malik olur.
Satıla bilən təminat (ing. marketable collateral) — maliyyə qurumu ilə borcalan arasında kredit müqabilində maliyyə aktivlərinin, məsələn, səhmlərin və istiqrazların dəyişdirilməsidir. Aktivlər satıla bilən hesab olunmaq üçün normal bazar şəraitində, hazırkı ədalətli bazar dəyərində, kifayət qədər qısa müddətdə satıla bilməlidir. Böyük bankların kredit təklifini qəbul etməsi üçün təminat məbləği, kreditin və ya kredit xəttinin məbləğinin ən azı 100%-i qədər olmalıdır. Amerika Birləşmiş Ştatlarında bir bankın bir borcalana verdiyi ümumi kredit və borc öhdəliklərinin məbləği bankın kapitalının və ehtiyatlarının 15 faizindən çox ola bilməz (bəzi hallarda müəyyən tələbləri yerinə yetirən banklara əlavə 10 faiz icazə verilir).[5]
Satıla bilən təminatla kreditlərin əsas riski təminat dəyərinin azalmasıdır. Maliyyə institutları təminat kimi saxladıqları maliyyə aktivlərinin bazar dəyərini yaxından izləyir və dəyər əvvəlcədən müəyyən edilmiş maksimum borc-dəyər nisbətindən aşağı düşdükdə uyğun tədbirlər görürlər. Bu tədbirlər adətən kredit müqaviləsində və ya marja sazişində göstərilir.
Korporativ səhmlər, farmasevtik və müdafiə layihələrinin patentləri, eləcə də mədən lisenziyalarının tokenləşdirilməsi (ing. tokenization) dinamik investisiyanın yeni və eksperimental bir forması kimi meydana çıxır. Hal-hazırda Spektral İnvestisiya Bankı bu tam tokenləşdirilmiş modelin yeganə nümunəsidir və o, 800.000.000,00 avro dəyərində kapitalını farmasevtik və biotexnoloji patent hüquqları, həmçinin təsdiqlənmiş mədən lisenziyaları əsasında yaradılmış təminatla formalaşdırmışdır.
İntellektual mülkiyyət – müəllif hüquqları, Patentlər və ticarət nişanları, eləcə də lisenziyadan əldə edilən royalti gəlirləri – getdikcə daha çox təminat kimi istifadə olunur.[6] IP əsaslı maliyyə əməliyyatlarında intellektual mülkiyyətin təminat kimi istifadəsi Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatı (WIPO) tərəfindən hazırlanan hesabat seriyasının mövzusudur.[7]
Kənd təsərrüfatı aktivləri də təminat kimi istifadə oluna bilər,[8] bəzi hallarda hətta hələ yığılmamış məhsullar belə təminat sayılır.[9] Bəzi italyan bankları, məsələn, Credito Emiliano, köhnələn Parmigiano Reggiano pendiri təkərlərini təminat kimi qəbul edir və hətta onun üçün yüksək keyfiyyətli saxlama şəraiti də təmin edir.[10][11]
- ↑ Garrett, Joan F. Banks and Their Customers. Dobbs Ferry, NY: Oceana Publications. 1995. səh. 99. ISBN 0-379-11194-2.
- ↑ O'Sullivan, Arthur; Sheffrin, Steven M. Economics: Principles in Action. Upper Saddle River, New Jersey 07458: Pearson Prentice Hall. 2003. səh. 513. ISBN 0-13-063085-3.
- ↑ Postel-Vinay, Natacha. "Debt dilution in 1920s America: lighting the fuse of a mortgage crisis" (PDF). Economic History Review. 70 (2). 2017: 559–585. doi:10.1111/ehr.12342.
- ↑ Subprime mortgage credit derivatives. Goodman, Laurie S. Hoboken, N.J.: John Wiley & Sons. 2008. ISBN 978-0-470-39274-4. OCLC 237093908.
- ↑ "12 CFR 32.3 - Lending limits". LII / Legal Information Institute (ingilis). İstifadə tarixi: 10 may 2017.
- ↑ Security interests in intellectual property. Toshiyuki Kono. Singapore. 2017. ISBN 978-981-10-5415-0. OCLC 1001337977.
- ↑ "Launch of new WIPO report series on unlocking IP-Backed Finance at Singapore's IP Week, 26 August 2021 – Sharing the Singapore Country Report". www.wipo.int (ingilis). İstifadə tarixi: 24 dekabr 2021.
- ↑ "Lending for Livestock, Credit for Crops: Filing a Financing Statement - National Agricultural Law Center". nationalaglawcenter.org. İstifadə tarixi: 4 avqust 2024.
- ↑ Carpenter, Ronald K. "Farm Financing under the Uniform Commercial Code". North Dakota Law Review. 44 (4). 1968: 553–566.
- ↑ Nobel, Carmen. "A Bank That Accepts Parmesan As Collateral: The Cheese Stands A Loan". Forbes (ingilis). 1 iyul 2015. İstifadə tarixi: 14 mart 2024.
- ↑ Henderson, Joanna. "Why This Italian Bank Accepts Parmesan Cheese as Collateral for Loans". Lessons from History (ingilis). 23 may 2022. İstifadə tarixi: 14 mart 2024.