Gec danışan uşaq Nitq gecikməsi uşağın nitq bacarıqlarını yaşıdlarından gec mənimsədiyi bir vəziyyətdir. Bu, uşağın 2 yaşında danışmağa başlamaması və ya ümumiyyətlə sözlərə gec başlayaraq danışma inkişafının ləng olması deməkdir.[1]
| Gec danışan uşaq |
|---|
Gec danışan uşaqlar, ümumiyyətlə 18-30 aylıq dövr arasında söz istifadə etməyə başlayırlar. Bəzi uşaqların bu dövr ərzində cümlə qurma və ya sözləri düzgün tələffüz etməsi də gecikə bilər. Bununla yanaşı, gec danışan uşaqların çoxu yaxşı bir sosial inkişaf göstərir və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqə qura bilirlər. Onlar jestlər, mimikalar və digər qeyri-verbal ünsiyyət vasitələri ilə öz istəklərini və ehtiyaclarını ifadə edə bilirlər. Belə uşaqlar bəzən digər uşaqlarla oyun oynamağa və sosial münasibət qurmağa maraq göstərirlər, amma dil bacarıqları ilə bağlı çətinliklər yaşaya bilərlər.[2][3]
- Genetik faktorlar: Araşdırmalar göstərir ki, gec danışan uşaqlarda bəzən ailə tarixində dil inkişafı ilə bağlı gecikmələr ola bilər. Bu xüsusiyyət bəzi hallarda irsi bir məsələ ola bilər.
- Dil və əqli inkişaf: Uşaqların dil inkişafı fərdi şəkildə dəyişir və bəzi uşaqların beyinləri sadəcə daha gec dil bacarıqlarını inkişaf etdirir. Bu uşaqların digər inkişaf sahələri, məsələn, motor bacarıqları, sosial bacarıqlar və ya idrak bacarıqları normal və ya hətta yüksək ola bilər.
- Ətraf mühit şəraiti: Ailənin sosial və iqtisadi vəziyyəti, uşağın ətrafında olan dil mühiti və əlaqə şərtləri də dil inkişafını təsir edə bilər. Məsələn, valideynlərin uşaqlarına daha az danışmaları və ya az sosial qarşılıqlı əlaqə qurması gec danışmağa səbəb ola bilər.
- Təkrarlanan tibb vəziyyətləri: Bəzi tibbi problemlər, məsələn, eşitmə problemləri və ya görmə çətinlikləri, uşağın dil inkişafını ləngidə bilər. Bu vəziyyətlərdə, uşağın ətrafı eşitməməsi və ya görməməsi dil bacarıqlarının inkişafını əngəlləyə bilər.[4][5]
Söhbətə vaxt ayırmaq: Uşağınızla müntəzəm və davamlı söhbətlər etmək, dil bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün çox vacibdir. Mütəmadi olaraq sadə və aydın cümlələr istifadə edərək, uşağınızın dili ilə əlaqə qurmasına kömək edin. - Kitab oxumaq: Uşağınıza kitab oxumaq, söz ehtiyatını artırmaq və dil bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün çox faydalıdır. Rəngli şəkillərlə və sadə mətnlərlə olan kitablar uşaqların diqqətini çəkir və onlara yeni sözlər öyrədir. - Dinləmək və təşviq etmək: Uşağınız danışarkən onu dinləyin və təşviq edin. Bu, onların danışmağa daha çox həvəs göstərmələrini təmin edər. - Professional yardım: Əgər uşağınızın dil inkişafında davamlı ləngimə müşahidə edilirsə və ya bu gecikmə sosial və ya psixoloji çətinliklərə yol açırsa, bir dil-terapevtinə müraciət etmək məsləhətdir.[6]
- ↑ "Late Language Emergence". American Speak-Language-Hearning Association (İngilizce). 2 Ekim 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 Kasım 2019.
- ↑ "Is my child a late talker?". Toddlertalk.com (ingilis).
- ↑ "Late Talkers: A Population-Based Study of Risk Factors and School Readiness Consequences". pmc.ncbi.nlm.nih.gov.
- ↑ "Understanding the Difference Between Late-Talker, Speech and Language Delay". www.agrowingunderstanding.com.au (ingilis).
- ↑ "Gecikmiş Konuşma Bozukluğu Nedir? Tedavi Edilebilir mi? Nasıl Yenilir?". www.erdempsikiyatri.com (türk).
- ↑ "GEÇ KONUŞMA NEDİR "LATE TALKER "". Yapacinnahcocukklubuveoyunevi.blogspot.com (türk).