Gərni qalası — Gərnibasar mahalının dağlıq hissəsində, Gərni çayının sağ kənarında Gög dağının ətəyində Ellər (12.10.1961-dən Abovyan) rayonunun Baş Gərni (03.01.1935-dən Qarni) kəndində qədim türk qalası.[1]Gərnibasar mahalında e. ə. III–II yüzillərdə inşa edilmiş Gərni qalası və həmin qalada eramızın I yüzilində Arman hökmdarı I Turadat tərəfindən tikilmişdir.
| Gərni qalası | |
|---|---|
 | |
| 40°16′27″ şm. e. 44°38′18″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Ellər rayonu |
Qar-qar\Gər-gər\Her-her türk tayfasının adını daşıyan bu qala eramızdan iki min il əvvəl Gögqan tərəfindən tikilmiş, onun adını daşımış, sonrakı adını isə Göganın da mənsub olduğu Qar-qarlardan almışdır. Bəzi mənbələrdə onun e.ə. 2–3-cü əsrlərində inşa olunduğu göstərilir. Qalanın yerləşdiyi Baş Gərni kəndində qədimdən Türk-Oğuz tayfaları yaşamış, kənd 1827-ci ildə bölgənin ruslar tərəfindən işğalı zamanı yerlə-yeksan edilmişdir. Kəndə ilk ermənilər 1828–1829-cu illərdə İrandan köçürülüb gətirilmişlər.[2]
Uzunluğu 314 m. olan qala divarları qalanın şimal tərəfini və şərq tərəfinin yarısını tutur. Şimal divarında bir-birindən 10–12 m. aralı 10 bürc, şərq divarında isə bir-birindən 25 m. aralı 4 bürc var. Əraziyə ilk ermənilər 1828–1829-cu lllərdə İrandan köçürülüb.[3]
- И.Шопен. Исторический памятник состояния армянской области к эпоху ее присоеденения к Российской империи, С-Пб., 1852, стр.509–510;
- А.Берже. Кавказ в археологическом отношении, Тифлис, 1875, стр.50;
- ↑ Н.Г.Буниатов, Ю.С.Яралов. Архитектура Армении, М.,. 1950. səh. стр.23–28.
- ↑ "Qərbi Azərbaycan yurdlarımızı tanıyaq- GƏRNİBASAR MAHALI". visiontv.az. 2023-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2023.
- ↑ Ə.Ələkbərli. Qərbi-Azərbaycan, II с, Zəngibasar, Gərnibasar və Qırxbulaq mahalları. Bakı. 2002. səh. səh.546-549.