Gərni məbədi — Gərnibasar mahalının dağlıq hissəsində, Gərni çayının sağ sahilində Gög dağının ətəyində Ellər (12.10.1961-ci ildən Abovyan) rayonunun Baş Gərni (03.01.1935-ci ildən Qarni) kəndində bütpərəst məbədi.[1]
| Gərni məbədi | |
|---|---|
| Գառնիի հեթանոսական տաճար | |
 | |
 | |
| 40°06′43″ şm. e. 44°43′44″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Ermənistan |
| Şəhər |
 Kotayk mərzi |
| Yerləşir | Gərni |
| Tikilmə tarixi | I-II əsrlər |
| Üslubu | Qədim Yunan memarlığı, Qədim Roma memarlığı |
| İstinad nöm. | 6.21/4.2 |
| Kateqoriya | Kompleks |
| Əhəmiyyəti | Dünya əhəmiyyətli |
  Gərni məbədi |
|
 Məbədin planı |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1945-ci ildə məbəddə rəssam Martiros Saryan tərəfindən kəşf edilən yunan yazısında "Günəş Trdat" tərəfindən əsasının qoyulduğu qeyd olunur.[2]
Məbəd XVII əsrdə zəlzələ nəticəsində dağılmış, 1969–1974-cü illərdə bərpa edilmişdir. Xristianlığın qəbul edilməsindən sonra saray kimi fəaliyyət görmüşdür. Hazırda erməni bütpərəstlər məbədi mütəmadi ziyarət edib ibadətlərini yerinə yetirirlər.[3] Hər il 136.000 turist məbədi görməyə gəlir.[4] Məbədin divarlarında 9–10-cu əsrlərdə qazınmış ərəbcə yazılar da tapılmışdır.
Qədim Qaqar türklərinə məxsus Gərni qalasının qalıqları da vaxtilə burada türk tayfalarının yaşadığını və onların xəttatlıq qabiliyyətini təsdiqləyirdi. Qaladan yadigar qalan qalıqlarda qəribə ornamentlər, naxışlar var idi. Həmin mahalda eramızın I yüzilliyinə aid olan başqa bir məbədin də xarabalıqları qalırdı. I yüzilliyə aid Gərni məbədi sonralar bərpa olunmuşdu. Dördkünc formadadar olan saray-məbəd XVII əsrdə zəlzələ zamanı dağıldıqdan sonra ötən əsrin 60–70-ci illərində bərpa edilmişdi. Müxtəlif müharibələrin, təbii fəlakətlərin nəticəsində dağılan və yenidən qurulan Gərni məbədi türk memarlarının əli ilə yaradılmışdı.[5]
-
Məbəddə mozaikalar -
Restavrasiyadan öncə məbəd -
Erməni dramının üzərində məbədin əksi
.png)
- ↑ "Əziz Ələkbərli. Qərbi Azərbaycan abidələri, 2-ci nəşri (Azərbaycan dilində), Bakı, Nurlan. 2007". 2015-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-05.
- ↑ Russell, James R. (1987). Zoroastrianism in Armenia. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-96850-6.
- ↑ Antonyan, Yulia (2010). ""Reconstituting" Religion: Neo-Paganism in Armenia. Summary".
- ↑ "What's an Ancient Roman Temple Doing in Armenia?". 2022-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-06.
- ↑ "Gərni məbədi". anl.az. 2021-12-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2024.
- "GƏRNİBASAR MAHALI". visiontv.az. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2024.
- "GƏRNİBASAR". western-azerbaijan.az. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2024.
- "Gərni məbədi". haqqinda.az. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2024.
- И.Шопен. Исторический памятник состояния армянской области к эпоху ее присоеденения к Российской империи, С-п., 1852, 509–510;
- А.Берже. Кавказ в археологическом отношении, Тифлис, 1875, стр.50;
- Ə. Ələkbərli. Qərbi Azərbaycan, II с. Zəngibasar, Gərnibasar və Qırxbulaq mahalları, В.2002, səh. 546–549.