Günəş elektrik stansiyası

Günəş elektrik stansiyalarının əsas iş prinsipi günəş panellərinin (fotovoltaik modulların) vasitəsilə günəş işığını birbaşa elektrik enerjisinə çevirməkdən ibarətdir. Günəş panelləri bir-biri ilə birləşdirilərək modul sahələri əmələ gətirir və toplanan enerji invertorlar vasitəsilə sabit cərəyandan dəyişən cərəyana çevrilir. Daha sonra bu enerji transformatorlar vasitəsilə gərginliyi artırılaraq elektrik şəbəkəsinə ötürülür.

1. Fotovoltaik çevrilmə: Günəş panelləri işıq fotonlarını udaraq elektronların hərəkətini təmin edir və elektrik axını yaradır.
2. İnvertor mərhələsi: Alınan sabit cərəyan (DC) dəyişən cərəyana (AC) çevrilir.
3. Enerji ötürülməsi: Çevrilmiş enerji paylayıcı şəbəkəyə və ya birbaşa istehlakçılara ötürülür.
4. Enerji saxlama (opsional): Bəzi günəş stansiyalarında akkumulyator sistemləri quraşdırılır ki, bu da buludlu və ya gecə vaxtlarında fasiləsiz enerji təminatına imkan yaradır.

• Fotovoltaik (PV) stansiyalar — ən geniş yayılmış növdür; günəş işığını birbaşa elektrik enerjisinə çevirir.
• Termal günəş stansiyaları — günəş enerjisini istiliyə çevirərək buxar turbinləri vasitəsilə elektrik hasil edir.
• Konsentrasiyalı günəş enerjisi (CSP) sistemləri — güzgülər və linzalar vasitəsilə günəş şüalarını bir nöqtəyə toplayaraq yüksək temperatur əldə edir.

• Bərpa olunan və tükənməz enerji mənbəyidir.
• İstixana qazlarının emissiyasını azaldır.
• Əməliyyat və texniki xidmət xərcləri azdır.
• Uzaq və mərkəzləşdirilməmiş ərazilərdə enerji təminatını asanlaşdırır.

• Günəş işığından asılılıq (hava şəraiti və gecə vaxtı).
• Yüksək ilkin quruluş xərcləri.
• Enerjinin saxlanması üçün əlavə sistemlərin tələb olunması.
• Geniş ərazi ehtiyacı.

Azərbaycan Respublikasında günəş enerjisi potensialı yüksək olan bölgələrdə (xüsusilə Naxçıvan, Abşeron, Qarabağ və Mil-Muğan düzənlikləri) günəş elektrik stansiyalarının tikintisinə xüsusi diqqət yetirilir.

Ən tanınmış stansiyalardan bəziləri:

• Naxçıvan Günəş Elektrik Stansiyası (2015) — gücü 20 MVt.
• Pirallahı Günəş Elektrik Stansiyası (2022) — gücü 2,8 MVt.
• Qobustan Yenilənəbilən Enerji Mərkəzi — kompleks şəkildə günəş, külək və bioenerji istehsal edir.

Dünyada günəş enerjisi ən sürətlə artan bərpa olunan enerji növüdür. Çin, Hindistan, ABŞ və Almaniya kimi ölkələrdə iri həcmli günəş parkları fəaliyyət göstərir. Beynəlxalq təşkilatlar — məsələn, IRENA və IEA — bu sahənin gələcəkdə enerji bazarının əsas hissəsini təşkil edəcəyini proqnozlaşdırır.

• Külək elektrik stansiyası
• Bərpa olunan enerji
• Fotovoltaik effekt
• Azərbaycan energetikası

• Azərbaycan Energetika Nazirliyi. “Yenilənəbilən enerji mənbələri haqqında məlumat”. [1](https://minenergy.gov.az/)
• International Renewable Energy Agency (IRENA). Solar Energy Statistics 2024. [2](https://irena.org/)
• Naxçıvan MR Energetika Nazirliyi — Rəsmi məlumatlar. [3](https://energy.nakhchivan.az/)
• State Agency on Renewable Energy Sources (SAARES). “Solar power projects in Azerbaijan”. [4](https://area.gov.az/)

Şablon:Energetika Şablon:Yenilənəbilən enerji Şablon:Azərbaycan energetikası