Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Fosfor oksidləri — Fosfor azot kimi yeddi müxtəlif oksid əmələ gətirir. Bu oksidlərdən ikisi: fosfor (III) oksid P2O3 və fosfor (V) oksid P2O5 hərtərəfli öyrənilmişdir. Fosfor (III) və (V) oksidin bir ümumi xüsusiyyəti vardır: onlar hətta buxar halında da dimer formasında olur. Yəni bu oksidlərin həqiqi formulları P4O6 və P4O10 kimidir. Onların daha sadə emprik formulları P2O3 və P2O5 kimi göstərilir. Fosfor (III) oksid ağ rəngli, zəhərli, kristal maddədir. İşıqda davamsızdır, əvvəl saralır, sonra isə qızarır. Bu fosfor (III) oksidin qismən parçalandığını və reaksiya məhsullarından birinin qırmızı fosfor olmasını göstərir. Qızdırdıqda disproporsiyalaşır. Fosfor oksidləşdikdə oksigen çatışmırsa fosfor (III) oksid əmələ gəlir. Onu həmçinin fosfor (V) oksidi ağ fosforla reduksiya etməklə almaq olar. Fosfor (III) oksid soyuq su ilə yavaş sürətlə reaksiyaya girir, bu zaman ikiəsaslı fosfit turşusu H3PO3 əmələ gəlir. Bu oksid qaynar su ilə qarşılıqlı təsirdə olduqda ortofosfat turşusu H3PO4 əmələ gəlir və fosfin PH3 qazı ayrılır. Fosfor (III) oksid turşu oksididir və qələvilərlə asanlıqla reaksiyaya girir. Fosfor (III) oksid havada öz-özünə oksidləşib fosfor (V) oksidə çevrilir, buna görə də, onu ağzı kip bağlanmış qabda saxlayırlar. Fosfor (III) oksid kükürdlə qızdırdıqda, halogenlərlə isə otaq temperaturunda reaksiyaya girir. Halogenlərlə reaksiya müstəsna dərəcədə şiddətlə baş verir və çoxlu istilik ayrılır.