Fiziki sabitlər

Fiziki sabitlər — çoxdur və onlardan çox rastlaşdıqlarımız bunlardır:

• Sərbəstdüşmə təcili - Yerin səthi yaxınlığında və orta coğrafi enlikdə cisimlərin havasız fəzada düşmə təcilidir,g ilə işarə olunur və g=9,81m/san²-dır.Bu kəmiyyət cismin kütləsindən asılı deyil və bəzən qravitasiya sahəsinin intensivliyi adlanır.
• Qravitasiya sabiti - ədədi qiymətcə kütlələri 1kq, aralarındakı məsafə 1m olan iki bircins kürə arasındakı qravitasiya qüvvəsinə bərabər olan sabitdir,G ilə işarə olunur və G=6,67·10^-11Nm²/kq²Habbl sabiti-bir-birindən 1Mpk(meqaparsek)məsafədə olan qalaktikaların vir-birindən uzaqlaşma sürətinə bərabər olan sabitdir,H ilə işarə olunur və H=75 km/Mpk·san.
• Avoqadro sabiti - bütün maddələrin 1mol-dakı molekulların sayidir, N_Ailə işarə olunur və N_A=6,02·10²³mol^-1-dir.
• Bolsman sabiti - ideal qazın temperaturu 1K artanda bir molekulun enerji artımına uyğun gələn enerjidir,k ilə işarə olunur və k=1,38·10^-23C/K.
• Universal qaz sabiti-1mol ideal qazın temperaturunu 1K yüksəltdikdə onun daxili enerjisinin artımına uyğun olan enerjidir, R ilə işarə olunur və R=8,31 C/mol·K
• Kulon sabiti - yükləri 1Kl aralarındakı məsafə im olan iki nöqtəvi yük arasındakı qarşılıqlı təsir qüvvəsinə bərabər olan sabitdir,k ilə işarə olunur və k=9·10⁹N·m²/Kl².
• Elektrik sabiti - ε₀=8,85·10^-12Kl²/N·m²/
• Elementar yük - təbiətdə rast gəlinən ən kiçik elektrik yükünün moduludur,e ilə işarə olunur və e=1,6·10^-19Kl.
• Elektronun xüsusi yükü - elektronun yükününmodulunun kütləsinə olan nisbətidir və e/m=10¹¹Kl/kq.
• Faradey sabiti - elektroliz zamanı elektrod üzərində 1 qram ekvivalent maddə ayrılması üçün elektrolitdən keçən yükdür və F=96500Kl/mol.
• İşıq sürəti - İşığın vakuumda 1san-də getdiyi yoldur və c=3·10⁸m/san.
• Plank sabiti - h=6,63·10^-34C·san.
• Ridberq sabiti - R≈1,097373143·10⁷m^-1.
• Atom kütlə vahidi - atom kütlə vahidi,1a.k.v=1,6605655·10^-27kq.
• Elektronun sükunət kütləsi - m_e=9,109534·10^-31kq.
• Protonun sükunət kütləsi - M_p=1,6726485·10^-27kq.
• Neytronun sükunət kütləsi - M_p=1.6749543·10^-27kq
• Bor radiusu - hidrogen atomunun stasionar hala uyğun elektron orbitinin ,yəni hidrogen atomunun radiusu a₀=5,2917706·10^-11m.
• Elektronun klassik radiusu - r₀=2,8179380·10^-15m.
• Stefan-Bolsman sabiti - σ=5,67032·10^-8Vt·m²dər^-4.
• İdeal qazın standart həcmi - normal şəraitdə 1mol ideal qazın tutduğu həcm V₀=22,41383m³·kmol^-1.
• Loşmid ədədi - normal şəraitdə vahid həcmdəki qaz molekullarının sayıdır,n₀=2,7·10²⁵m^-3.

Mənbə

• M.Murquzob, S.Abdullayev və b. VII VƏ VIII sinif üçün fizika dərsliyi. Bakı: 2005.
• A.Mehrabov və b.Fizika kursu. Bakı: Maarif, 1982.
• Таблицы физических величин (под ред. И.К.Кикоина).