Fitnə (ərəb. فتنة) — ərəb mənşəli termin olub, vəsvəsə, sınaq, daxili qarşıdurma və münaqişə kimi anlayışları ifadə edir. Bu termin həmçinin sınaq, bəla və iztirab kimi daha geniş mənaları da əhatə edir. Tarixi baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb etsə də, müasir ərəb dilində bu söz tez-tez tarixi mənalarına istinad edilmədən istifadə olunur.
İslam tarixində üçüncü xəlifə Osman ibn Əffanın öldürülməsi ilə başlayıb Cəməl döyüşü, Siffin savaşı, Xaricilər hərəkatı kimi hadisələr İslam cəmiyyətindəki ilk fitnə hadisələri sayılmışdır.[1]
Əl-Bəqərə surəsinin 217-ci ayəsində deyilir:
(Ya Rəsulum!) Haram olan ayda döyüş haqqında səndən soruşanlara söylə: "O ayda döyüşmək böyük günahdır, lakin Allah yolunu (insanların üzünə) qapamaq, onu inkar etmək, Məscidülhərama girməyə mane olmaq və oradakıları kənara çıxarmaq Allah yanında daha böyük günahdır. (Din naminə) fitnə salmaq isə (həmin ayda) vuruşmaqdan daha betərdir"! (Ey möminlər!) Onlar (Məkkə müşrikləri) əgər bacarsalar, sizi dininizdən döndərincəyə qədər sizinlə vuruşmaqda davam edəcəklər. Sizdən hər kəs öz dinindən dönüb kafir olaraq ölərsə, belə kimsələrin bütün əməlləri (vaxtilə gördüyü yaxşı işləri) dünya və axirətdə heçə gedər. Onlar cəhənnəmlikdirlər və orada əbədi qalacaqlar![2]
İbn Qəyyimə görə, "əksər alimlər buradakı fitnə sözünü şirk mənasında izah ediblər"[3]
- ↑ İzahlı dini terminlər lüğəti (PDF) (500 nüs.). Bakı: "Nurlar" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi. Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu. 2020. səh. 320. ISBN 978-9952-8370-9-4.
- ↑ Əl-Bəqərə: 217, Tərcüməçilər: Vasim Məmmədəliyev, Ziya Bünyadov, 1992
- ↑ Muḥammad Ibn ʻAbd al-Wahhāb, Imam, Mukhtaṣar zād al-maʻād, Darussalam publishers Ltd, 2003, səh. 347, ISBN 978-9960-897-18-9