Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Fiqarovların evi və ya Fiqarov qardaşlarının evi — Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, Əlibaba Abdullayev küçəsində yerləşən, XX əsrin əvvəllərinə aid tarixi yaşayış binası. 1910-cu ildə inşa edilmiş bu imarət tipli yaşayış binası, Bakının "Kubinka" adlanan qədim məhəlləsinin əsas memarlıq aksentlərindən biri hesab olunur. Bina, Azərbaycanın tanınmış nəsillərindən olan Fiqarov qardaşlarının mülkiyyətində olmuşdur.[1]
| Fiqarovların evi | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Bakı |
| Memar | Nikolay Bayev |
| Tikilmə tarixi | 1910 |
| 40°22′58″ şm. e. 49°49′51″ ş. u. | |
 |
|
Bina 1910-cu ildə neft bumu dövründə Fiqarov qardaşları üçün inşa edilmişdir. Binanın layihə müəllifi, Bakı Opera və Balet Teatrı və Sabunçu vağzalı kimi möhtəşəm tikililərin memarı — Nikolay Bayevdir.
Nəslin kökü qədim Zülfüqarovlar soyadına dayanır. Fiqarovlar (Zülfüqarovlar) nəslinin tarixi Dərbənd şəhəri ilə bağlıdır. Bu nəslin nümayəndələri Dərbəndin ictimai-iqtisadi həyatında yaxından iştirak etmişlər. Fiqarovlar Bakıda gəmiqayırma zavodlarına, balıq vətəgələrinə, geniş torpaq sahələrinə və bağlara sahib olan nüfuzlu və varlı bir nəsil olmuşdur. Mülkün varisləri Hacı Əlimərdanın oğulları — Hacı Həsən və Hacı Hüseyn Fiqarovlar olmuş, buna görə də bina tarixə "Fiqarov qardaşlarının evi" kimi düşmüşdür. Bu evdə 1937-ci ilə qədər yaşamış Bakı memarlıq tarixinin ən böyük tədqiqatçısı, görkəmli alim, akademik Şamil Fətullayev də bu nəslin görkəmli nümayəndələrindən biridir.[1]
Bakıdakı bir çox digər mülklər kimi, Fiqarovların evi də sovetləşmədən sonra müsadirə (ekspropriasiya), "sıxlaşdırma" və NKVD basqınlarına məruz qalmışdır. Alim həmin illəri belə təsvir edirdi:[2]
"Biz Şamaxinka rayonunda, Abşeron küçəsi 7 (indiki Sübhi Salayev küçəsi, 21) ünvanında yerləşən üçmərtəbəli Fiqarov qardaşlarının evində yaşayırdıq. Müsadirədən sonra bizə yalnız bir geniş hamam otağı saxladılar; otağın döşəməsini yenidən vurduq və orada yaşamağa başladıq. 1937-ci ilə qədər mütəmadi olaraq axtarışlara məruz qalırdıq... Yaşanan bütün ağrı-acıları sözlə ifadə etmək mümkün deyil, o uzaq hadisələrin izi bu gün də qəlbimdə yaşayır."
Bina iki küçənin kəsişməsində, yüksəklikdə yerləşməsi ilə fərqlənir və bu ona vizual olaraq daha heybətli, qalaya bənzər bir görünüş verir. Modern memarlıq üslubunun elementləri ilə zəngindir. Üçmərtəbəli binanın fasadında bədii plastika, künc elementləri və relyefli günbəzlərlə tamamlanan erkerlər (bay pəncərələr) diqqət çəkir. Pəncərə oyuqları, incə daş oymaları və dekorativ detallar binanın aristokratik statusunu vurğulayır. Otaqların tavan hündürlüyü 5 metrə çatır və nəfis qəlib naxışları (lepka) ilə bəzədilib. Binanın xarici divarlarının qalınlığı 80 sm-dir. Daxili arakəsmələr isə cəmi 15 sm olmasına baxmayaraq, əsas konstruktiv yükü daşıyır. İkinci və üçüncü mərtəbələr arasında yerləşən 1,5 metrlik texniki boşluq mərtəbələr arasında tam səs izolyasiyasını təmin edir. Pilləkən qəfəslərində divar rəsmləri mövcud olmuşdur. Sovet dövründə bu rəsmlərin üzəri boyansa da, hazırda onların bərpası mümkündür. Binanın həyəti italyan üslubunda ("kamer dvor") layihələndirilmişdir. Bu, sakinlərin şəxsi həyatının gizliliyini təmin edən qapalı və rahat bir sahədir. Binanın eyvanlarından vaxtilə Bakı bulvarına və Xəzər dənizinə geniş mənzərə açılırdı.[1]
Fiqarovların evi Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş "Yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı"na daxil edilmişdir (İnventar № 3510).
Uzun müddət əsaslı təmir olunmaması səbəbindən bina XXI əsrin əvvəllərində qəzalı vəziyyətə düşmüşdür. Tikilinin fasad hissəsində suvaq qatının tökülməsi, daxili pilləkən qəfəslərinin və mərmər pillələrin aşınması, həmçinin eyvanların taxta konstruksiyalarının çürüməsi müşahidə olunur. 110 ildən artıq müddətdə binada irimiqyaslı bərpa işləri aparılmamışdır.[3]
Bakı şəhərinin yenidən qurulması layihəsi çərçivəsində "Kubinka" məhəlləsindəki bir və iki mərtəbəli köhnə tikililərin sökülməsi planlaşdırılsa da, Fiqarovların evinin memarlıq abidəsi kimi qorunub saxlanacağı rəsmən bəyan edilmişdir. Yasamal Rayon İcra Hakimiyyətinin 2022-ci il məlumatına əsasən, binanın sökülməsi üçün Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin xüsusi icazəsi və Fövqəladə Hallar Nazirliyinin texniki rəyi tələb olunur. Ərazidə inşaat işləri aparan tikinti şirkətlərinin layihə çərçivəsində bu tarixi abidəni yeni çoxmərtəbəli binalar kompleksinin mərkəzində saxlayaraq restavrasiya etməsi və ya bərpa işlərinin dövlət tərəfindən həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.[4]
.jpg)
.jpg)
Azərbaycan-sovet xalq rəqqası və xoreoqrafı Əlibaba Abdullayev, 1940–1980-ci illərdə bu "qala-ev"də yaşamış, sonralar mülkün yerləşdiyi küçəyə Abdullayevin adı verilmiş və evin divarında onun barelyefinin əks olunduğu xatirə lövhəsi vurulmuşdur.
- ↑ 1 2 3 caliber.az. "Архитектурная легенда «Кубинки»: дом братьев Фигаровых" (rus). 13 iyul 2025.
- ↑ zerkalo.az. "Шамиль Фатуллаев-Фигаpов" (rus). 21 may 2011.
- ↑ "Баку теряет очередной памятник архитектуры - ФОТО" (rus). 18 may 2022.
- ↑ caliber.az. "Чиновники обещают Caliber.Az не сносить архитектурный дом братьев Фигаровых" (rus). 20 may 2022.