Fatma xanım Qədir qızı Qədri (1 (14) aprel 1907[1], Odessa, Xerson quberniyası[2] – 29 fevral 1968[2], Bakı[2]) — Azərbaycan teatr aktrisası, Azərbaycanda ilk peşəkar teatr təhsili görmüş qadın-aktrisa, Azərbaycan SSR xalq artisti (1943).[3]
| Fatma Qədri | |
|---|---|
 Fatma Qədri Gülbahar rolunda ("Anamın kitabı") | |
| Doğum tarixi | 1 (14) aprel 1907[1] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 29 fevral 1968[2] (60 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | aktrisa |
| Fəaliyyət illəri | |
| Təhsili | |
| Teatr |
|
| Mükafatları |
    |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Milli səhnəmizin ilk peşəkar aktrisalarından olan yüksək səhnə mədəniyyəti örnək sayılan, zəngin dünyagörüşlü, geniş mütaliəli ziyalı, ciddi xarakterli ifaçısı Fatma xanım Qədir qızı 14 aprel 1907-ci ildə Qərbi Rusiyanın Odessa şəhərində doğulmuşdur. Rus dilində təhsil almış və yeniyetmə yaşlarından ailəsi Bakıya köçən Fatma xanım Azərbaycan Teatr Texnikumunun ilk buraxılışında aktyor diplomu almışdır.
Fatma Qədir qızı Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunu bitirmişdir (1926).[4] Səhnə fəaliyyətinə 1926-cı ildə Bakı Türk İşçi Teatrında başlamış, burada Nübar ("Cancur Səməd", M. Əfəndiyev; J. B. Molyerin "Zorən xəstə" əsərinin təbdili), Sürucuin ("Hind qızı", Ə. Hamid), Oa-Şen ("Çin tanrısı", F. Pavlovun "Tunc büt" əsəri üzrə), Gülüş və Sevil ("Sevil", C. Cabbarlı), Xumar ("Şeyx Sənan", H. Cavid), Esmeralda ("Paris Notrdam kilsəsi", V. Hüqonun eyniadlı əsəri üzrə), Gülbahar ("Anamın kitabı", C. Məmmədquluzadə) kimi səhnə obrazları yaratmışdır. 1932–1935-ci illərdə Bakı Rus Dram Teatrının aktrisası olmuş, 1936-cı ildən Azərbaycan Milli Dram Teatrında işləmişdir.[5] Əsas rolları: Maşa ("Dubrovski", A. S. Puşkin), Xuraman ("Vaqif", S. Vurğun), Cülyetta, Emiliya ("Romeo və Cülyetta", "Otello", U. Şekspir), Luiza ("Məkr və məhəbbət", F. Şiller), Larisa, Katerina ("Cehizsiz qız", "Tufan", A. Ostrovski), Polina ("Ögey ana", O. Balzak), Gültəkin ("Aydın", C. Cabbarlı), Məhəbbət ("Məhəbbət", M. İbrahimov). 1933-cü ildən pedaqoji fəaliyyət göstərmişdir.
Teatrlarda çıxış etmək qadağası aldıqdan sonra ağır depressiyadan çıxa bilməyən sənətçi 1968-ci ildə, 60 yaşında yaşadığı mənzildə intihar etmişdir.[6]
- "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 1 fevral 1936
- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı — 17 iyun 1943
- "Şərəf nişanı" ordeni — 9 iyun 1959
- "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
- ↑ 1 2 Qədri, Fatma Qədir qızı // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Кадри Фатьма Кадыровна // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ "Fatma Qədri (adam.az)". 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-06-02.
- ↑ "Fatma Qədri". 2023-12-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-11.
- ↑ "12 yaşda qulluqçuluğa verilən, boşandığı ərinə görə işdən qovulan, evindəki kitabları satmaqla dolanan Xalq artisti". Kulis.az (az.). 2024-09-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-11.
- ↑ Fatma Gadri: The Aftermath and the Eternal Silence Arxiv surəti 29 avqust 2007 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2007-08-29 at the Wayback Machine by Z.Farajova. EL Jurnali. January 2007. Retrieved 6 April 2007
- Cəlil Məmmədquluzadə Ensiklopediyası. Bakı, 2008. səh.154.