İran pişiyi (fars. گربهٔ ایرانی / Gorbe-ye irāni, "iran pişiyi") — Gözəl və yumuşaq tük örtüyü və şirin görünüşü ilə ev cins pişiyi.[1]
| İran pişiyi | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Fars pişiklərinin ilk sənədləşdirilmiş əcdadları təxminən 1620-ci ildə Xorasandan İtaliyaya gətirilə bilərdi, lakin bu sübut olunmayıb. Əvəzində XIX əsrdən etibarən Əfqanıstan və İran uzunsaçlı pişik cinsinin ixrac edilməsinə dair daha güclü dəlillər var.[2][3][4] Fars pişikləri XIX əsrdən və II Dünya müharibəsindən sonra Şimali Amerika, Avstraliya və Yeni Zelandiyadan olan yetişdiricilər tərəfindən Şimali-Qərbi Avropaya geniş şəkildə tanıdılıb.[5] Bəzi pişik həvəskarları təşkilatlarının cins standartları Himalay və Ekzotik cinsin variantları kimi qəbul edir, digərləri isə ümumiyyətlə onlara ayrı cinslər kimi yanaşır.
Sakit və ləng olan bu növ pişiklər hər gününü eyni yaşamağa hazırdır. Stres və ətraf mühitin dəyişilməsini sevmir. Bu pişiyə lazım olan tək şey isti yataq, yemək və sevimli sahibinin yanında olamasıdır. Fars pişiyi həm tək yaşayan insan, həm də mütləq özünə sevimli dost tapacağı böyük bir ailə üçün uyğundur. Müstəqillik nümayiş etdirərək, pişik üçün sevilən birinin yanında olduğunu bilməsi vacibdir. Fars pişiyi nadir hallarda miyovlayır, əgər onu narahat edən bir şey varsa, bunu baxışı ilə ifadə edəcəkdir. Bu xoş xasiyyətli ev pişiyi uşaqları çox sevir. Fars pişiyi uşağa zərər vermir, lakin heyvanla diqqətsiz davranmağa icazə verilməməlidir. Evdə başqa heyvanlar varsa, onların münasibətləri barədə narahat olmağa gərək yoxdur. Fars pişiyi çox mehriban olsa da, yad insanlara şübhə ilə yanaşır. Fars pişiyi ilə dost olmaq üçün zaman tələb olunur.[6]
Bədəni orta və böyükdür. Güclü və əzələli bədən quruluşuna malikdir. Çiyinləri aydın görünür. Beli əyridir və budlara doğru bir az enir. Budları orta enlikdədir, çiyinlərdən bir qədər yuxarı yerləşibdir, quyruğa doğru əyilir. Döş qəfəsi enli və dərindir. Dişilərin çəkisi 3,5 kq və 5 kq arasında dəyişir, erkəklərin çəkisi 5-7 kq-a çata bilər. Baş və kəlləsi orta ölçülü, günbəzşəkillidir. Çənəsi yaxşı inkişaf etmişdir. Üzü genişdir, bığ yastıqları bir az yuvarlaqlaşdırılmışdır. Fars pişiyi geniş və yuxarı baxan buruna malikdir, pekines tipli pişiklərdə burun batıqdır. Alnı bir az yuvarlaqlaşdırılmışdır. Gözləri yuvarlaqdır və dərin yerləşib. Göz qapaqları aşağıdır. Qaşları qalındır. Gözlərin rəngi tük rənginə uyğundur. Yaşıl gözlər şinşilla, gümüşü və qızılı tük rənglərinə məxsusdur. Mavi gözlər kolor-point rəngdə rast gəlinir. Ağ pişiklərdə gözlər fərqli rəngdə ola bilər. Həddindən artıq göz yaşarması səbəbindən fars pişiyinin gözləri və üzü gündəlik gigiyena tələb edir. Arxa ayaqları ön ayaqalardan bir qədər uzundur. Əzələləri və sümükləri yaxşı inkişaf etmişdir. Pəncələri böyük və yuvarlaqdır. Barmaqları ətlidir, araları tüklüdür. Qqısa, qalın və bədənlə mütənasib quyruğa malikdir. Kiçik və dərin əsaslı, geniş yerləşmiş qulaqlara sahibdir. İran pişiyinin tükü yumşaq və uzundur (bədəndə 10 sm-ə qədər və yaxasında 20 sm-ə qədər), alt tük örtüyü qalındır. Fars pişiyinin tük örtüyü xeyli qulluq və xərc tələb edir. Naxışsız birrəngli, ikirəngli, tısbağa rəngi, dumanlı (ağ uclu), gümüşü, qızılı, şinşilla, sil-point, blü-point, tabbi, kolor-point rəngləri daha çox yayılmışdır.[7]
-
Arvadımın sevgililəri (1891), Karl Kahler. Fars və Angora pişiklərinin yer aldığı rəsm Sotheby's-də 820.000 ABŞ dollarından çox qiymətə satılıb. -
Pişiyin kitabı (Lövhə 2) bərk qara və bərk ağ fars pişiyindən ibarətdir. -
Pişiyin kitabı (Lövhə 5) qara və qırmızı pişik -
Azərbaycan markasında Fars pişiyi balasının təsviri -
Fars pişiyi olan pişik kitabı (Lövhə 6)
)_BHL23996405.jpg)
_BHL23996479.jpg)
_BHL23996505.jpg)
- ↑ Ibrahim, Alaa; Nomeir, Ahmed; Emara, Doaa; El Sharaby, Ashraf. "Comparative pilot study of radiography and computed tomography for the thorax of Shirazi cat". Damanhour Journal of Veterinary Sciences. 6 (2). 2021-09-01: 1–6. doi:10.21608/djvs.2021.79115.1037. ISSN 2636-3011.
- ↑ Digard, Jean-Pierre. "CAT II. Persian Cat". Encyclopaedia Iranica. İstifadə tarixi: March 11, 2023.
- ↑ Floor, Willem. "A Note on Persian Cats". Iranian Studies. Carfax Publishinh. 36. 2023: 27–42. doi:10.1080/021086032000062866A. İstifadə tarixi: March 11, 2023.
- ↑ "Persian Cat Information | Persian Cat Corner". Persian Cat Resource. February 13, 2017.
- ↑ Baggaley, Ann; Goddard, Jolyon; John, Katie. The cat encyclopedia - the definitive visual guide (First American). London: Dorling Kindersley. 2014. ISBN 9781465419590. OCLC 859882932.
- ↑ "The Cat Fanciers' Association Announces Most Popular Breeds for 2020". cfa.org. February 25, 2021. April 23, 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 8, 2021.
- ↑ Lipinski, Monika J.; Froenicke, Lutz; Baysac, Kathleen C.; Billings, Nicholas C.; Leutenegger, Christian M.; Levy, Alon M.; Longeri, Maria; Niini, Tirri; Ozpinar, Haydar; Slater, Margaret R.; Pedersen, Niels C.; Lyons, Leslie A. "The Ascent of Cat Breeds: Genetic Evaluations of Breeds and Worldwide Random Bred Populations". Genomics. 91 (1). January 2008: 12–21. doi:10.1016/j.ygeno.2007.10.009. PMC 2267438. PMID 18060738.
- Бессан К. Кошки: Полное руководство // Пер. с англ. — М.: Издательский дом Ниола XXI-й век, 2004. — 256 с.: ил. — ISBN 5-322-00333-9 (рус.)
