Faiz dərəcəsi svopu (ing. Interest rate swap) — maliyyə bazarlarında istifadə olunan bir növ maliyyə vasitəsidir və adətən iki tərəf arasında müqavilə şəklində həyata keçirilir.[1]Bu müqavilə ilə tərəflər, müəyyən bir müddət ərzində faiz ödənişlərini mübadilə edirlər. Ümumiyyətlə, faiz svopu bir tərəfin sabit faiz, digər tərəfin isə dəyişkən faiz ödənişi etməsinə imkan verir. Bu tip müqavilə, əsasən faiz dərəcələrinə əsaslanan riskləri idarə etmək və ya müxtəlif maliyyə ehtiyaclarını qarşılamaq məqsədilə istifadə olunur.[2]
Maliyyə müəssisələri, şirkətlər və digər iri iqtisadi subyektlər faiz dərəcəsi svoplarından istifadə edirlər. Məsələn, bir şirkət sabit faizlə borc götürmüşsə və faiz dərəcələrinin azalacağına inanırsa, dəyişkən faizlə borc almaq istəyir.[3][4]Bu zaman faiz dərəcəsi svopu müqaviləsi bağlamaqla, sabit faiz ödənişlərini dəyişkən faizlə əvəz edə bilər və faiz dərəcələrindəki endirimlərdən faydalana bilər. Əksinə, dəyişkən faiz dərəcəsindən qorunmaq istəyən bir şirkət, sabit faiz ödəmək üçün faiz dərəcəsi svopu tətbiq edə bilər.[5]
Faiz dərəcəsi svopları, yalnız düzgün risk idarəetməsi ilə istifadə edildikdə faydalıdır. Çünki bu müqavilə riskləri də özündə daşıyır. Məsələn, dəyişkən faizlə müqavilə bağlayan tərəf,[6]bazar faiz dərəcələrinin yüksəlməsi nəticəsində daha çox ödəmək məcburiyyətində qala bilər. Bununla belə, faiz dərəcəsi svopları maliyyə idarəetməsini çevikləşdirərək, tərəflərə faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə qarşı strategiyalar hazırlamağa imkan verir.
IRS-lərin (faiz dərəcəsi swaplarının) bazar yaratma prosesi çoxsaylı tapşırıqları əhatə edən mürəkkəb bir fəaliyyətlər silsiləsidir; interbank bazarlarına istinadla əyri qurulması, fərdi törəmə müqavilələrin qiymətləndirilməsi, kredit, nağd və kapitalın risk idarəedilməsi. Bu sahələrdə lazım olan ixtisaslar arasında riyazi təhlil, kvantitativ analiz və hesablamalar, qazanc və zərərlər üzərində ciddi və təşkilatlı yanaşma, həmçinin maliyyə bazar məlumatları və qiymət qəbul edən analizləri haqqında ahəngdar psixoloji və subyektiv qiymətləndirmə yer alır.[7]Bazarların zamanla həssas olması, təzyiqli bir mühit yaradır. Bazar yaratmanın səmərəliliyini və davamlılığını artırmaq məqsədilə çoxsaylı alətlər və texnikalar hazırlanmışdır.[8]
- ↑ Burgess, Nicholas (2017). FX Forward Invariance & Discounting with CSA Collateral
- ↑ "Interest Rate Instruments and Market Conventions Guide" Quantitative Research, OpenGamma, 2012.
- ↑ Fabio Mercurio (2018). SOFR So Far: Modeling the LIBOR Replacement
- ↑ FINCAD (2020). Future-Proof Curve-Building for the End of Libor Arxiv surəti 8 dekabr 2021 tarixindən Wayback Machine saytında
- ↑ Pricing and Trading Interest Rate Derivatives: A Practical Guide to Swaps Arxiv surəti 22 iyun 2022 tarixindən Wayback Machine saytında, J H M Darbyshire, 2017, ISBN 978-0995455528
- ↑ Multi-Curve Valuation Approaches and their Application to Hedge Accounting according to IAS 39, Dr. Dirk Schubert, KPMG
- ↑ P du Preez and E Maré (2013). Interpolating Yield Curve Data in a Manner That Ensures Positive and Continuous Forward Curves Arxiv surəti 22 iyun 2024 tarixindən Wayback Machine saytında. SAJEMS 16 (2013) No 4:395-406
- ↑ Fujii, Masaaki Fujii; Yasufumi Shimada; Akihiko Takahashi. "A Note on Construction of Multiple Swap Curves with and without Collateral". CARF Working Paper Series No. CARF-F-154. 26 January 2010. SSRN 1440633.
- Leif B.G. Andersen, Vladimir V. Piterbarg. Interest Rate Modeling in Three Volumes (1st ed. 2010). Atlantic Financial Press. 2010. ISBN 978-0-9844221-0-4. 2011-02-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- J H M Darbyshire. Pricing and Trading Interest Rate Derivatives (2nd ed. 2017). Aitch and Dee Ltd. 2017. ISBN 978-0995455528.
- Richard Flavell (2010). Swaps and other derivatives (2nd ed.) Wiley. ISBN 047072191X
- Miron P. & Swannell P. (1991). Pricing and Hedging Swaps, Euromoney books. ISBN 185564052X
- Glossary - Interest rate swap glossary
- Investopedia - Spreadlock - An interest rate swap future (not an option)
- Basic Fixed Income Derivative Hedging - Article on Financial-edu.com.
- Hussman Funds - Freight Trains and Steep Curves
- Historical LIBOR Swaps data
- "All about money rates in the world: Real estate interest rates", WorldwideInterestRates.com
- Interest Rate Swap Calculators and Portfolio Management Tool
- G4 LIBOR Swap Calculator
- Pricing and Trading Interest Rate Derivatives by J H M Darbyshire
- Understanding Derivatives: Markets and Infrastructure Federal Reserve Bank of Chicago, Financial Markets Group
- Bank for International Settlements - Semiannual OTC derivatives statistics