Fərxundə Məlikzadə - 27 yaşlı əfqan qadın Fərxundənin Əfqanıstanın paytaxtı Kabul şəhərində linç edilərək öldürülməsi ilə nəticələnmiş cinayət hadisəsi.[1] Hadisə 2015-ci ilin 19 mart tarixində baş vermişdir.[2] 27 yaşlı qadın İslamın müqəddəs kitabı olan Quranı yandırmaqda və təhqir etməkdə günahlandırılır. Polis tərəfindən aparılan ilkin araşdırmalardan sonra qadın tərəfindən heç bir kitabın yandırılmadığı müəyyənləşmişdir.[3] Fərxundə Məlikzadə cinayətinə görə Kabul şəhərində 49 nəfər məsuliyyətə cəlb olunub.[2] Baş verən cinayət hadisəsi Əfqanıstanda qadın hüquqları məsələsini yenidən gündəmə gətirmiş və ölkə miqyasında Fərxundə Məlikzadə üçün mitinqlər təşkil edilmişdir. 2015-ci ilin may ayında Əfqanıstanda keçirilən məhkəmə prosesi nəticəsində Fərxundənin cinayətində günahlandırılan 4 nəfərə edam hökmü kəsilmiş, 8 nəfər isə həbsxanaya göndərilmişdir.[4] Cəzalandırılan şəxslərin hamısı kişidir. Lakin appelyasiya məhkəməsi 4 nəfərin edam hökmünü ləğv etmişdir.[5]
| Fərxundə Məlikzadənin qətli | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| 34°31′31″ şm. e. 69°10′42″ ş. u.HGYO | |
| Yeri | Kabil Əfqanıstan |
| Hücumun hədəfi | Fərxundə Məlikzadə |
| Tarix | |
| Hücum metodu | linç |
| Ölü sayı | 1 |
| Qatil sayı | kütlə |
| Motiv | Quranın yandırılması böhtanı |
| Nəticə | Fərxundənin ölümü |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk öncə, Fərxundə dini müəllim işlədiyi Şahdu-Şəmşəyra məscidinin qarşısında zinət əşyaları və digər mallar satan bir molla ilə mübahisə etmiş, mübahisəyə səbəb satılan mallar arasında guya dərdlərə çarə olan, hətta hamilə qalmaq üçün müxtəlif sehrli amuletlərin olması idi və Fərxundə buna görə mollanı şarlatan adlandırmışdı. Mübahisə zəminində molla Fərxundəni "Qurani-Kərim" i yandırmaqda ittiham edərək izdihamı ətrafına toplamışdır.[6] Gənc qadın mollanın yalan danışdığını sübut etmək üçün tez-tələsik Qurandan ayələr gətirərək müsəlman olduğunu sübuta yetirməyə çalışsa da, qaragüruh vəhşicəsinə onu damdan aşağı atmış, maşınla vurmuş, dəyənəklərlə döymüş və az deyilmiş kimi, məscid ətrafındakı daşlarla daş-qalaq etmişdir. Bununla hirsini soyutmayan kütlə gənc qadının cəsədinə od vuraraq polisin gözü qarşısında onu Kabul çayına atmışdır. Əfqanıstan prezidenti Əşrəf Qani qətlin araşdırılmasına göstəriş vermişdir. Mobil telefonlarla çəkilmiş bu hadisənin videosu sosial şəbəkədə geniş yayılmışdır. Qadın öldürüldükdən sonra yandırılarkən, məlumatlara görə, polis bir kənarda səssiz dayanıbmış. Fərxundənin ailəsinin sözlərinə görə, qızlarının ölüm səbəbi mübahisə etdiyi mollanın qəsdən öz işini və həyatını qurtarmaq üçün Fərxundəni "Qurani-Kərim"i yandırmaqda ittiham etməsi olmuşdur. Şahidlərin sözlərinə görə, Fərxundəni döyən qaragüruh tez-tez anti-demokratik şüarlar səsləndirirdi.
Cinayəti törədənlərə qarşı ölüm hökmünün ləğvi Əfqanistanda həm ictimaiyyətin, həm də Fərxundənin ailə üzvlərinin narazıçılığına gətirib çıxartdı. Qadın hüquqlarının müdafiəçisi Uazma Frog BBC-yə deyib ki, "Fərxundə qadın olduğu üçün öldürülüb. Əfqanıstanda qadınları sıxışdıran təkcə Taliban deyil, bütün dövlət sistemidir".[7]
Fərxunda Məlikzadənin qardaşı Nəcibullah BBC Farscaya baş tutmuş məhkəmənin şou olduğunu və bu qərarı heç vaxt qəbul etməyəcəklərini bildirib.[7] Bu hadisə dünyanın diqqətini Əfqanistandakı qanunvericiliyin mükəmməl olmamasına, fanatizmin qadın hüquqlarını pozmasına, hətta hüquq-mühafizə orqanlarının laqeydliyinin bu cür dəhşətli nəticələrə gətirib çıxara biləcəyinə çəkdi. Lakin Fərxundənin öldürülməsindən bir il sonra 2016-cı il martın 23-də Novruz bayramı ərəfəsində Kabil şəhərində Fərxundənın xatirəsinə ucaldılmış abidənin açılışı oldu.[6] Abidənin adı onun üzərində "Şəhid Fərxundə Abidəsi" olaraq qeyd edilmişdir. Eyni zamanda abidənin üzərində qeyd olunan cümlələrdə bəyan edilmişdir:
"Bu yerdə, 19 mart 2015-ci ildə 27 yaşlı Fərxundənın əzilmiş və parçalanmış cəsədi mənasız işgəncələrə məruz qaldıqdan sonra vəhşi cahillər tərəfindən amansızlıqla yandırıldı.
Bu abidə cəhalətin, təəssübkeşliyin, qadın düşkünlüyünün və qaranlığın rüsvayçılığına qarşı amansızcasına işıqlanmağa, torpağımızı vəhşilikdən, xəyanətdən, haqsızlıqdan azad etməyə and içmiş insanların əhdinə bir şəhadət olaraq onun xatirəsinə ucaldılıb".
- ↑ "Family of Afghan woman lynched by mob demands justice". AlJazeera. 2 Apr 2015. 7 April 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2015.
- ↑ 1 2 "Trial begins in case of Kabul lynching of Farkhunda". BBC News. 2 May 2015. 1 July 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 May 2015.
- ↑ Rasmussen, Sune Engel. "Farkhunda's family take comfort from tide of outrage in wake of her death". The Guardian. 23 March 2015. 15 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 March 2015.
- ↑ Variyar, Mugdha. "Farkhunda Lynching: Four Sentenced to Death for Killing Afghan Woman, 3 Key Suspects Still at Large". International Business Times. 6 May 2015. 18 July 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 May 2015.
- ↑ "Афганистан: убийцам Фархунды отменили смертные приговоры". BBC News (ingilis). 2015-07-02. İstifadə tarixi: 2025-06-29.
- ↑ 1 2 "Яндекс". sso.passport.yandex.ru (rus). İstifadə tarixi: 2025-06-29.
- ↑ 1 2 "Дело Фархунды Маликзады закрыто – смертных казней не будет". Islam.kz (rus). İstifadə tarixi: 2025-06-29.