Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinEvdə doğum — doğum evində və ya xəstəxanada deyil, ev şəraitində baş verən doğum hadisəsi. Evdə doğumlar planlaşdırılmış və ya planlaşdırılmamış, mamaçaların iştirakı ilə və ya iştirakı olmadan həyata keçirilə bilər. Adətən belə doğumları mamaça müşayiət edir, daha nadir hallarda ailə həkimi, mama-ginekoloq və ya doula iştirak edir. Evdə doğumların tənzimləndiyi ölkələrdə ev mamaçaları xüsusi olaraq ev şəraitində doğum qəbul etməyə yönəlmiş peşəkar təhsil alırlar.
Klinik xəstəxanalarda doğumun qəbul edilməsi ənənə halına gəlmiş ölkələrdə qadınlar evdə doğumu müxtəlif səbəblərə görə seçirlər. Ən çox rast gəlinən səbəblər bunlardır:
- təhlükəsizliklə bağlı düşüncələr,
- doğum zamanı geniş yayılmış tibbi müdaxilələrdən qaçmaq istəyi,
- doğumun intim, mənəvi və ya sosial-ailəvi hadisə olduğuna dair inanc.
XX əsrin əvvəlinə qədər bütün və ya doğumların əksəriyyəti evdə baş verirdi. Doğumların kütləvi şəkildə xəstəxanalara keçidi məhz XX əsrin əvvəlində başlamışdır.
Müxtəlif ölkələrdə evdə doğan qadınlara tibbi yardımın hüquqi əsaslarını tənzimləyən qanunvericilik aktları mövcuddur.[1]
Müasir dövrdə evdə doğum — kəskin siyasi müzakirə mövzusudur. Məsələn, ABŞ-də evdə doğum seçimi hüququ ştatların qanunvericiliyindən asılı olaraq dəyişir. Avropada isə mamaçanın müşayiəti ilə evdə doğum dəstəklənir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə qadınların əksəriyyəti ənənəvi mamaçalar, mama-tibb bacıları və ya qohumların köməyi ilə evdə doğur. Bu ölkələrdə perinatal və maternal ölüm riski müxtəlif dərəcədə yüksək ola bilər. Risk səviyyəsinin artması aşağıdakı amillərlə izah olunur:
- əlverişsiz sosial-iqtisadi şərait,
- mədəni xüsusiyyətlər,
- zəruri tibbi yardımın olmaması.
Evdə doğumlar iki əsas kateqoriyaya bölünür:
- Planlaşdırılmış evdə doğuşlar – qadın və onun ailəsi əvvəlcədən evdə doğuş etməyə qərar verir və buna müvafiq olaraq hazırlıq işləri görülür.
- Planlaşdırılmamış evdə doğumlar – qadın xəstəxanaya və ya doğum evinə çatmağa macal tapmadığı üçün doğum ev şəraitində baş verir.
Evdə doğuşlar həmçinin peşəkar yardım ilə və ənənəvi yardım ilə həyata keçirilə bilər.
- Peşəkar yardım ilə evdə doğum
Bu kateqoriyaya əsasən hüquqi olaraq tanınmış və xüsusi təhsil almış mamaçaların iştirakı ilə doğumlar daxildir. Daha nadir hallarda doğum ailə həkimi tərəfindən, çox nadir hallarda isə mama-ginekoloq tərəfindən qəbul edilir.
- Ənənəvi yardım ilə evdə doğum
Bu növ doğumlara ənənəvi mamaçaların iştirakı ilə doğumlar daxildir. Bundan əlavə, ərin, qohumların, dostların, doulanın və ya təcrübəli qadınların iştirakı ilə olan doğumlar da ənənəvi yardım kateqoriyasına və bəzən solo-doğuşlara (qadının təkbaşına doğuş etməsi) aid edilə bilər.
"Rusiyada evdə doğumlar" adlı məqalədə[2] Kazan Dövlət Tibb Akademiyasının həkimləri Xasanov A. A., Maltseva L. İ. və Xamitova Q. V. öz tədqiqatlarının nəticələrini təqdim edirlər:
Bəzi ümumi qəbul olunmuş mamaçalıq müdaxilələrinin travmatikliyinə əmin olduqdan sonra bizi yalnız mamaçalıq manipulyasiyaları olmadan deyil, ümumiyyətlə tibbi yardım olmadan – evdə, həkim və ya mamaça olmadan doğulan uşaqların vəziyyəti maraqlandırdı.
Bu məsələni aydınlaşdırmaq üçün 110 belə adlandırılan evdə doğum prosesi analiz edildi.
…
Müqayisə etdikdən sonra biz gözlənilməz bir qanunauyğunluq aşkar etdik: mamaçanın yardımı olmayan hallarda doğumun nəticəsi (məntiqi olaraq gözlənilən pisləşmə deyil) əksinə, həm ana, həm də döl üçün yaxşılaşmışdı. Doğum nəticəsinin yaxşılaşması bütün parametrlər üzrə müşahidə olunur, yalnız bir istisna ilə — evdə doğuş zamanı orta qan itkisi artır.
Lakin 20 il sonra, 2011-ci ildə, tədqiqatın müəllifi Xasanov A. A. tam əks mövqe bildirir. "Evdə doğu" — bu dəlilikdir!" adlı məqaləsində[3] o qeyd edir:
Etiraf edirəm, onların (evdə doğum tərəfdarlarının) əsas arqumenti mənim 1992-ci ildə yazdığım kitabdır. Mən orada 100 evdə doğum halını təsvir etmişdim. Bəli, onların hamısı uğurla nəticələnmişdi. Amma o vaxtdan çox şey dəyişib. Təkrar edirəm, indi evdə doğum etmək — dəli bir qərardır!
Hazırda Rusiyada ev şəraitində doğumun aparılması əsassız risk hesab edilir. Bu, həm ana, həm də körpə üçün təhlükəli ola bilər.
Xaricdə də evdə doğuçlara münasibət daha ehtiyatlıdır:
Keçmişdə məsələn Hollandiyada doğumların təxminən 60 %-i evdə baş verirdisə, indi bu rəqəm 20 %-ə düşüb. Üstəlik, evdə doğan qadınların yarısı sonradan fəsadlara görə hospitalizasiya olunur. Bu halda belə:
- Doğuşu ixtisaslı mamaça aparır,
- Evdə təcili yardım maşını növbə çəkir,
- Doğum evi istənilən vaxt qəbul etməyə hazırdır.
ABŞ və İngiltərədə evdə doğumların payı təxminən 3 % təşkil edir.
Lakin onların da 1,5 %-i xəstəxanada tamamlanır.
Bu faktlar göstərir ki, hətta inkişaf etmiş səhiyyə sistemlərində belə evdə doğuş tam təhlükəsiz hesab edilmir və tez-tez tibbi müdaxilə tələb olunur.
İnkişaf etmiş ölkələrdə qadının evdə, doğum mərkəzində və ya xəstəxanada uşaq doğmaq imkanı olduğu halda, qanunvericilik onun seçiminə təsir göstərə bilər.
2007-ci ilin aprelində Qərbi Avstraliya hökuməti bütün ştat üzrə evdə doğuşların dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsini genişləndirdi.
Şimal ərazisi, Yeni Cənubi Uels və Cənubi Avstraliya daxil olmaqla digər ştatlarda da müstəqil evdə doğum xidmətləri üçün dövlət maliyyələşdirməsi mövcuddur.
2009-cu il büdcəsi ilə:
- Mamaçaların xüsusi praktika kimi fəaliyyət göstərməsinə,
- Onların Medicare proqramı çərçivəsində dərman yazmasına,
- Tibbi sığorta proqramlarına daxil olmasına əlavə vəsait ayrılmışdı.
Lakin: Bu plan yalnız xəstəxanadakı doğumları əhatə edir. Evlərdə doğum üçün Medicare və PBS fondlarının genişləndirilməsi planlaşdırılmır.
İyul 2010-dan etibarən:
- Səhiyyə sahəsində fəaliyyət göstərən hər kəs məsuliyyət sığortasına malik olmalıdır.
- Evdə doğum qəbul edən mamaçalar iki il müddətinə tibbi sığortadan kənarda qalırlar. Hökumət onlar üçün ayrıca sığorta yaratmaq imkanlarını öyrənir.
Evdə doğumla əlaqədar olan tibbi xidmətlərin sığortalanması əyalətdən əyalətə dəyişir, həmçinin bu xidmətləri göstərən həkim və mamaça sayı da fərqlənir.
Hazırda aşağıdakı əyalətlər evdə doğum tibbi xərclərini qarşılayırlar:
Bütün ştatlarda sertifikatlı mamaça-tibb bacısı (Certified Nurse-Midwife, CNM/ССА) tutmaq mümkündür. Lakin bu nadir hallarda baş verir, çünki CNM-lər əsasən xəstəxanalarda fəaliyyət göstərirlər.
27 ştatda mamalıq kursunu bitirmiş digər tibb bacılarını da işə götürmək mümkündür.
Qalan 23 ştatda qeyri-sertifikatlı mamaçaların fəaliyyəti qanunsuzdur və onlar təqib edilə və həbs oluna bilərlər. Bu ştatlarda qanunların dəyişdirilməsi istiqamətində işlər görülür.
2006-cı ilin may ayına görə bəzi məhdudiyyətlər hələ də qalır. Aşağıdakı ştatlarda mamaçaların fəaliyyəti müəyyən hallarda qanunsuzdur:
Aşağıdakı ştatlar daxil olmaqla:
- Vaşinqton
- Alabama
- Corciya
- Havay
- İllinoys
- İndiana
- Ayova
- Kentukki
- Merilend
- Şimali Karolina
- Cənubi Dakota
- Vayominq
Bu ştatlarda sertifikatlı mamaça-tibb bacıları evdə doğuşa yardım edə bilsələr də:
- Sığorta şirkətlərinin təzyiqi,
- Doğuş zamanı xəstəxanaya transferi qəbul edəcək həkim tapmaq çətinliyinə görə onlar evdə doğuşu nadir hallarda qəbul edirlər.
Evdən kənarda – yəni evdə və ya başqa qeyri-xəstəxana şəraitində – doğan analar cəzalandırılmır.
Macarıstanda evdə doğum qanunidir.[4]
Lakin evdə doğumda iştirak edən mamaçalar xüsusi lisenziyaya/sertifikata malik olmalıdırlar.[5]
Evlərdə doğumun tanınmış təşviqatçısı olan mamaça Aqnes Qereb hazırda cinayət işi üzrə istintaq altındadır.[6][7]
- ↑ Всемирная организация здравоохранения, Maternal and Newborn Health/Safe Motherhood Unit. Care in normal birth: a practical guide. (англ.). 1996. 2011-11-25 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Домашние роды в России (Актуальные вопросы акушерства и гинекологии. ТОМ 1. Выпуск 1.) (Актуальные вопросы акушерства и гинекологии. ТОМ 1. Выпуск 1.)". 1 aprel 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 aprel 2013.
- ↑ Раиля МУТЫГУЛЛИНА. "Домашние роды — это безумие!". Казанские ведомости. 22 dekabr 2017. 15 mart 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2017.
- ↑ Победа в Венгрии Arxiv surəti 14 avqust 2014 tarixindən Wayback Machine saytında domrebenok.ru
- ↑ Первые официальные домашние роды в Венгрии Arxiv surəti 3 avqust 2012 tarixindən Wayback Machine saytında domrebenok.ru
- ↑ Акушерка в тюрьме: нужна помощь! Arxiv surəti 19 may 2012 tarixindən Wayback Machine saytında domrebenok.ru
- ↑ Акушерку приговорили к тюремному сроку Arxiv surəti 20 sentyabr 2012 tarixindən Wayback Machine saytında domrebenok.ru
- Риски домашних родов
- Call the Midwife — сериал о домашних родах на BBC
- Домашние роды: смертельная самоуверенность
- International Models of Maternity Care Arxivləşdirilib 2010-11-11 at the Wayback Machine Report on maternity care released in Scotland, 2002, includes summary of how maternity care is dealt with in other countries besides the UK.
- General Aspects of Labor World Health Organization, Care in Normal Birth: A practical guide, Chapter 2, 1997.
- American College of Obstetricians and Gynecologists Statement on Home Birth