Evangelista Torriçelli (it. Evangelista Torricelli; 15 oktyabr 1608[4][1][…], Roma, Papa dövləti[2][5] – 25 oktyabr 1647[4][1][…], Florensiya, Böyük Toskana hersoqluğu[6][4][…]) — XVII əsrdə yaşamış İtalyan fizik və riyaziyyatçı. Toriçelli 1643-cü ildə hava təzyiqini ölçmək üçün indi civəli barometr deyilən cihazı icad etmişdir.
| Evangelista Torriçelli | |
|---|---|
| (it. Evangelista Torricelli) | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Feanza, İtaliya |
| Vəfat tarixi | (38 yaşında) |
| Vəfat yeri | Florensiya, İtaliya |
| Vəfat səbəbi | ehtimal ki, tif qızdırması[d][2] |
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti | İtaliyan |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | İxtiraçı, alim |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Uşaqlıq vaxtlarından dəqiq elmlərə maraq göstərməyə başlamışdır. 1627-ci ildə Roma şəhərinə getmiş və burada hidrolika elminin banilərindən olan Benedetto Kastelli ilə birlikdə işləmişdir. Benedetto Kastelli Qalileo Qalileyin tələbələrindən bir idi və Evangelista Torriçelli də 1641-ci ildən etibarən Qalileo Qalileylə məktublaşmağa başlamışdır. Həmin ildə Kastellinin məsləhətlərindən sonra Qalileo Qaliley Evangelista Torriçellini Toskana şəhərinə dəvət etdi. Torriçelli Toskana şəhərinə gəldikdən, bir neçə həftə sonra Qalileo Qaliley vəfat etdi. Toskana knyazı şəhərdə elmi işlərlə məşğul olmağı Qalileo Qalileyə tapşırmışdı, onun ölümündən sonra bu vəzifəyə Evangelista Torriçelli gətirildi. 1644-cü ildə Torriçelli tərəfindən Həndəsə və Mexanika bölmələrinə aid olan bir kitab nəşr edildi.
Riyaziyyat sahəsində olan böyük bir boşluğu dolduran bu kitabda, eyni zamanda Qalileo Qalileyin mexanika sahəsində olan iki işidə yer almışdır. Torriçellinin Həndəsə və Mexanika sahələrində olan fəaliyyətinə ilk növbədə heç kim önəm vermirdi. Onun əsas məqsədlərindən biridə hava təzyiqinin ölcmək üçün cihaz ixtira etmək idi. O, ilk dəfə olaraq hava təzyiqini şüşə qablara doldurulmuş civələr vasitəsilə etmək qərarına gəlmişdir. Bununla da dəniz səviyyəsində 1cm2 qədər düşən təzyiq 1033 g/cm² olaraq müəyyən edildi. Həyatının sonrakı dövründə müəllimi olmuş Qalileo Qalileyin Teleskopunun üzərində işlədi. 1643-cü ildə Evangelista Torriçelli hava təzyiqini ölçmək üçün Civəli barometri kəşf etdi.
Evangelista Torriçelli 1647-ci ilin 5 oktyabr tarixində İtaliyanın Florensiya şəhərində 38 yaşında vəfat etmişdir.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- ↑ 1 2 Favino F., autori vari TORRICELLI, Evangelista // Dizionario Biografico degli Italiani (it.). 2019. Vol. 96.
- ↑ Find a Grave (ing.). 1996.
- ↑ 1 2 3 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ https://books.google.cat/books?id=FVZ97lqmSnAC&pg=PA42. S. 42.
- ↑ Гельфер Я. М. Торричелли Эванджелиста // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1977. Т. 26 : Тихоходки — Ульяново. С. 116.