Erminni Smit (ing. Erminnie A. Smith, 1836[1] – 9 iyun 1886[2][3], Cersi-Siti, Nyu-Cersi) — amerikalı folklorşünas, dilçi, etnoqraf, antropoloq və geoloq, Smitsonian İnstitutunun Amerika Etnoqrafiya Bürosunda çalışmışdır.[4][5][6]
| Erminni Smit | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1836[1] |
| Vəfat tarixi | 9 iyun 1886[2][3] |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | antropoloq, tarixçi |
Smit, "ilk qadın sahə etnoqrafı" adlandırılmış və 5 noyabr 1877-ci ildə Nyu-York Elmlər Akademiyasına seçilən ilk qadın olmuşdur.[7]
Erminni Smit irokez xalqının dili və mədəniyyəti ilə bağlı bir neçə əsər yazmışdır. O, irokez əfsanələrinin kataloqlaşdırılması ilə aktiv məşğul olmuş və bu işdə kömək üçün Con Napoleon Brinton Hyuiti işə götürmüşdür. Onun irokezlər üzərində apardığı tədqiqatlar,[8] həmçinin Elis Fletçerin Omaha və digər yerli tayfalarla bağlı işləri və Matilda Koks Stivensonun Zuni xalqı üzərindəki araşdırmaları Şimali Amerika yerli xalqlarında və Viktoriya dövrü cəmiyyətlərində qadınların mövqeyinə dair ənənəvi fikirlərə meydan oxumuşdur.[9] Smitin hesabatları göstərmişdir ki, irokez qadınlarının mülkiyyət hüquqları və digər sosial azadlıqları olmuş, onlar mədəniyyətə, iqtisadiyyata və dini ayinlərə verdikləri töhfələrə görə hörmət və ehtiram qazanmışlar.
Erminni Adel Platt 26 aprel 1836-cı ildə (bəzi mənbələrə görə 1839-cu ildə) Nyu-York ştatının Martsellus şəhərində anadan olmuşdur. Onun valideynləri Cozef və Ermine Dodj Platt olmuşdur. 1853-cü ildə o, Troy Qadınlar Seminariyasını (sonralar Emma Villard Məktəbi) bitirmişdir.[10] 1855-ci ildə Çikaqolu Simon H. Smit ilə evlənmişdir. Dörd il Almaniyada yaşamış, bu müddətdə oğullarının təhsil almasına nəzarət etmişdir.[11][12]
Həmçinin Saksoniyanın Frayburq şəhərində Dağ-Mədən Məktəbində geologiya üzrə dərəcə almışdır. Smit ABŞ-da öz dövrünün ən böyük şəxsi geoloji nümunələr kolleksiyalarından birini toplamışdır. Onun ölümündən sonra bu kolleksiya oğullarına miras qalmışdır.[11][13]
1876-cı ildə Smit Cersi-Siti Estetik Cəmiyyətini yaratmışdır. Bu qadınlar klubu elmdən, ədəbiyyatdan və incəsənətdən bəhs edən müzakirələr təşkil edir, əvvəlcə Smitin Pasifik küç., 203 ünvanında yerləşən evində, sonra isə Cersi-Sitidəki Lafayette Reform Kilsəsində görüşlər keçirirdi.[14] Smit 1879-1886-cı illərdə bu klubun prezidenti olmuş və müntəzəm olaraq aylıq toplantılarda mühazirələr oxumuşdur. Onun adını tez-tez "Cersi-Siti Estetik Cəmiyyətinin Əks-Sədaları" adlı şeir və esse toplusunda görmək olar. Ölümündən sonra cəmiyyət onun şərəfinə mükafat təsis etmiş və onun şeirlərini, esselərini və xatirə məqalələrini əks etdirən "In Memoriam Mrs. Erminnie A. Smith" adlı kitab çap etdirmişdir. O, həmçinin Sorosis qadınlar klubunun üzvü olmuşdur.[15] 1880-ci ilə qədər Smit ABŞ və Kanadadakı Altı Millət İrokez Konfederasiyası üzrə tanınmış mütəxəssis olmuşdur.[16] Bu konfederasiyaya kayuqalar, mohoklar, oneydalar, onondaqalar, senekalar və tuskaroralar daxil idi. Smit, Smitsonian İnstitutunun Amerika Etnoqrafiya Bürosunun əməkdaşı kimi irokezlərin dili və adət-ənənələri haqqında hesabatlar hazırlamışdır.[17] 1883-cü ildə o, "İrokez Mifləri" adlı kitabını nəşr etdirmişdir. O, irokez dillərində 15 000-dən çox sözü yazıya almış və təsnif etmişdir. Kanadada Tuskarora tayfasına qəbul edilərək "Ka-tey-tey-sta-kvast" (Gözəl Çiçək) adı verilmişdir. Onun hazırladığı irokez-ingilis lüğəti ölümündən sonra çap olunmuşdur.[18]
Smit Amerikanın Elmi İnkişaf Assosiasiyasının üzvü olmuş və 1885-ci ildə onun Geologiya və Coğrafiya Bölməsinin katibi vəzifəsini tutmuşdur.[19][20] O, 5 noyabr 1877-ci ildə Nyu-York Elmlər Akademiyasına seçilən ilk qadın olmuşdur. Bundan başqa, o, Amerika Qadın Antropologiya Cəmiyyətinin üzvü olmuş və "Kvebek əyalətində irokez hindularının arasında həyat haqqında xatirələr" mövzusunda çıxış etmişdir. Smit Nyu-York Tarix Cəmiyyətinin, London Elmi Cəmiyyətinin və Filadelfiya Numizmatik və Antikvar Cəmiyyətinin üzvü olmuşdur.[21]
Erminni Smit 9 iyun 1886-cı ildə Nyu-Cersi ştatının Cersi-Siti şəhərindəki evində vəfat etmişdir.[22] Lafayette Reform Kilsəsində vida mərasimi keçirildikdən sonra o, Nyu-York Bey Qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.[23]
- ↑ 1 2 Erminnie A. Smith // SNAC (ing.). 2010.
- ↑ 1 2 veb-sayt. 1990.
- ↑ 1 2 Erminnie Adele Platt Smith // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ Kilarski, Marcin. "Erminnie A. Smith (1836–1886): A portrait of a linguist". Historiographia Linguistica (ingilis). 48 (2–3). 31 December 2021: 228–263. doi:10.1075/hl.00094.kil. ISSN 0302-5160. İstifadə tarixi: 9 January 2023.
- ↑ Fairchild, Herman Le Roy (1887). A History of the New York Academy of Sciences, Formerly the Lyceum of Natural History. New York Academy of Sciences. p. 133. Retrieved 22 November 2015.
- ↑ Visweswaran, Kamala. "Histories of Feminist Ethnography". Annual Review of Anthropology (ingilis). 26 (1). October 1997: 591–621. doi:10.1146/annurev.anthro.26.1.591. ISSN 0084-6570. İstifadə tarixi: 20 January 2022.
- ↑ Kirstin Olsen. Chronology of Women's History. Greenwood Publishing Group. 1994. səh. 153. ISBN 978-0-313-28803-6.
- ↑ Fairchild, Herman Le Roy. A History of the New York Academy of Sciences, Formerly the Lyceum of Natural History. New York Academy of Sciences. 1887. səh. 133. İstifadə tarixi: 22 November 2015.
- ↑ Johansen, Bruce Elliott; Mann, Barbara Alice. John Napoleon Brinton Hewitt // Encyclopedia of the Haudenosaunee (Iroquois Confederacy). Greenwood Publishing Group. 2000. səh. 159. ISBN 978-0-313-30880-2. İstifadə tarixi: 11 January 2011.
- ↑ Jayanti, Vimala. Gacs, Ute; Khan, Aisha; McIntyre, Jerrie; Weinberg, Ruth (redaktorlar ). Women Anthropologists: Selected Biographies (ingilis). University of Illinois Press. 1988. 327–330. ISBN 978-0-252-06084-7. İstifadə tarixi: 8 January 2023.
- ↑ 1 2 "Smith, Erminnie A. Platt (1836–1886) | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. İstifadə tarixi: 8 January 2023.
- ↑ "Erminnie A. Platt Smith, Onondaga County Most Famous Woman" (PDF). Marcellus Observer. July 8, 1949. İstifadə tarixi: 8 January 2023.
- ↑ Ogilvie, Marilyn; Harvey, Joy. The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century (ingilis). Routledge. 16 December 2003. 1205–1206. ISBN 978-1-135-96343-9. İstifadə tarixi: 9 January 2023.
- ↑ Eaton, Harriet Phillips. Jersey City and its Historic Sites. The woman's club of Jersey City. 1899. səh. 121.
- ↑ Karnoutsos, Carmela. "Erminnie Adelle Platt Smith, 1836-1886 Founder of the Aesthetic Society of Jersey City". New Jersey City University. 2007. 11 February 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2011.
- ↑ "The Women's Anthropological Society of America". Science. 13 (321): 240–242. 1889. Bibcode:1889Sci....13R.240.. doi:10.1126/science.ns-13.321.240. ISSN 0036-8075. JSTOR 1763324. PMID 17749855.
- ↑ Aesthetic Society of Jersey City. Echoes of the Aesthetic Society of Jersey City. New York: Thompson and Moreau. 1882. İstifadə tarixi: 9 January 2023.
- ↑ In memoriam Mrs. Erminnie A. Smith. Marcellus, N.Y., April 26, 1837 - Jersey City, N.J., June 9, 1886. Boston: Printed for private circulation by Lee and Shepard. 1890.
- ↑ Smith, Erminnie A. Myths of the Iroquois // Second annual report of the Bureau of Ethnology, 1880-1881. Washington, D.C.: Bureau of American Ethnology, Smithsonian Institution. 1883. 47–116.
- ↑ "Collection Search Results | search=q=Smith,+Erminnie+A.+(Erminnie+Adele),+1836-1886". SOVA. İstifadə tarixi: 9 January 2023.
- ↑ "The Six Nations Council" (PDF). Government of Canada. İstifadə tarixi: 8 January 2023.
- ↑ "Library Guides: Erminnie Smith (1836-1886): Erminnie Smith (1836-1886)". New Jersey City University (ingilis). İstifadə tarixi: 8 January 2023.
- ↑ Brown, John Howard. Lamb's biographical dictionary of the United States. Boston, Mass.: James H. Lamb Company. 1903. səh. 115. İstifadə tarixi: 9 January 2023.
