Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinEnselad (ing. Enceladus; yun. Εγκέλαδος) və ya şərti adı ilə Saturn II — Saturnun ən böyük 6-cı və ən parlaq peyki. 1789-cu ilin 23 avqustunda Vilyam Herşel tərəfindən kəşf edilmişdir. Adını yunan mifologiyasında titan Enseladdan almışdır.[9] Peykin diametri təxminən 500 km-dir. Kütləsinin böyük hissəsini buzlaqlar təşkil edir.
Enselad .svg){kind=small} | |
|---|---|
 | |
| Kəşfi | |
| Kəşf edən | Uilyam Herşel[1] |
| Kəşf tarixi | 28 avqust 1789[1] |
| Orbital xarakteristikaları | |
Böyük yarımoxu |
238 037 km[2] |
| Orbitinin ekssentrisiteti | 0,0047[2][3] |
Siderik dolanma dövrü |
1,370 218 sut[2] |
| Orbitin meyli | 0,009°[2] |
| Nəyin peykidir | Saturn |
| Fiziki xarakteristikaları | |
| Ölçüləri | 513,2 × 502,8 × 496,6 km[2][4] |
Orta radiusu |
252,1 ± 0,2 km[4][5] |
| Kütləsi | (1,080 318 ± 0,000 28) × 1020 kq[5] |
Orta sıxlığı |
1,6097 ± 0,0038 q/sm3[5] |
| 0,113 m/s2 (0,0116 g) | |
| 0,3305 ± 0,0025[6] | |
| 0,239 km/s (860,4 km/st)[2] | |
Sinodik fırlanma dövrü |
Sinxron |
| Albedo | 1,375[7] |
| Temperatur | min. 32,9 K, 75 K, maks. 145 K |
| 11,8[8] | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Enseladın digər buz peyklərindən fərqləndirən əsas cəhəti çox parlaq və səthinin hamar olması, parlaq olmasıdır. Enseladın su buzundan ibarət səthi daim yenilənmə içərisindədir.
Peyk Günəşdən aldığı işığın 90 %-ni qaytarır. Bunun baş verməsi üçün səthinin yenilənmiş, toz və qayadan arınmış buza ehtiyac vardır. Kosmik aparatların köməyi ilə çəkilən fotoşəkillərdən səthində uzun kanalların olduğu müəyyən olunmuşdur. Bu kanallar peykdə bir zamanlar suyun axdığını göstərməkdədir.
2005-ci ildə Kassini aparatı peykin səthindən kosmosa fışqıran buz vulkanları müşahidə etmişdir. Bu da peykin hələ də aktiv olduğunu göstərməkdədir.[10] Bununla səthində niyə belə az kraterin olduğu məlum olmuşdur. Fışqıran su səthdəki kraterlərin üzərini örtərək yeni və cavan səth əmələ gətirir.
Saturnun solğun E halqasının əmələ gəlməsində[11] peykdən ayrılan buz parçalarının əhəmiyyətli olduğu düşünülür. Bir qaz nəhənginə yaxın olmaq bu peykdə böyük qabarma və çəkilmə hadisələrinə səbəbiyyət verir. Saturndan sadəcə 238 min km uzaqlıqda olduğundan Yupiterin peyki İo kimi plastik top kimi sıxılır və genişlənir.
Çox kiçik peyk olmasına baxmayaraq sürtünmə qüvvəsi hesabına daxili daimi isinir. Qabığın altındakı bu isti su vulkanlar əmələ gətirərək səthi örtür. Enseladın çox kiçik cazibə qüvvəsindən (Yerin 1 %-i qədər) qurtulan bu su buz şəklində Saturnun E halqasına əlavə olunur.
İndiyə qədər 3 kosmik aparat tərəfindən tədqiq edilmişdir. 12 noyabr 1980-ci ildə Voyager 1, 26 avqust 1986-cı ildə Voyager 2 Enseladda şəkillər çəkmişdir.[12] 2004-cü ilin 1 iyulunda isə Kassini kosmik aparatı Enselada çatmışdır.[13]
-
Kassini aparatı tərəfindən çəkilmiş səth şəkli. -
-
Enseladda vulkanizm -
- ↑ 1 2 Berry A. A Short History of Astronomy (brit. ing.). London: John Murray, 1898.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 "Enceladus: Facts & Figures". Solar System Exploration. NASA. 12 avqust 2013. 16 oktyabr 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 aprel 2014.
- ↑ Porco, C. C.; Helfenstein, P.; və b. "Cassini Observes the Active South Pole of Enceladus". Science. 311 (5766). 10 mart 2006: 1393–1401. Bibcode:2006Sci...311.1393P. doi:10.1126/science.1123013. PMID 16527964.
- ↑ 1 2 Roatsch, T.; Jaumann, R.; Stephan, K.; Thomas, P. C. Cartographic Mapping of the Icy Satellites Using ISS and VIMS Data // Saturn from Cassini-Huygens. 2009. 763–781. doi:10.1007/978-1-4020-9217-6_24. ISBN 978-1-4020-9216-9.
- ↑ 1 2 3 Jacobson, Robert. A. "The Orbits of the Main Saturnian Satellites, the Saturnian System Gravity Field, and the Orientation of Saturn's Pole". The Astronomical Journal. 164 (5). 1 noyabr 2022: 199. Bibcode:2022AJ....164..199J. doi:10.3847/1538-3881/ac90c9.
- ↑ McKinnon, W. B. "Effect of Enceladus's rapid synchronous spin on interpretation of Cassini gravity". Geophysical Research Letters. 42 (7). 2015: 2137–2143. Bibcode:2015GeoRL..42.2137M. doi:10.1002/2015GL063384.
- ↑ NASA FACTS (ing.). NASA.
- ↑ Morrison D., Johnson T. V., Shoemaker E. M., Soderbloom L. A. Satellites of Saturn: Geological Perspective. University of Arizona Press, 1984. S. 609–639.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 21 avqust 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyun 2015.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 4 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 6 iyun 2015.
- ↑ ISBN 0-19-512555-X.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2 oktyabr 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyun 2015.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2 may 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyun 2015.
- Enceladus Profile Arxivləşdirilib 2007-08-01 at the Wayback Machine at NASA-nın rəsmi saytında
- Kassinin çəkdiyi Enselad şəkilləri Arxivləşdirilib 2011-08-13 at the Wayback Machine