Eleni Qlikadzi-Arveler (yun. Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, fr. Hélène Ahrweiler; 29 avqust 1926[1], Afina[3]) — Bizansşünas yunan tarixçisi və universitet professoru. O, 1967-ci ildə Sorbonna Universitetində tarix fakültəsinə rəhbərlik edən ilk qadın, 1976-cı ildə isə bu universitetin 700 illik tarixində ilk qadın rektoru olub. 2008-ci ildə "Böyük yunanlar" televiziya şousu zamanı o, bütün zamanların ən yaxşı 100 ən böyük yunanının siyahısında 86-cı yerdə qərar tutub. O, BMT Uşaq Fondunun xoşməramlı səfirlərindən biridir.
| Eleni Qlikadzi-Arveler | |
|---|---|
| yun. Ελένη Γλύκατζη | |
 | |
| Doğum adı | Hélène Glykatzi[2] |
| Doğum tarixi | 29 avqust 1926[1] (98 yaş) |
| Doğum yeri | |
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
       |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
O, 29 avqust 1926-cı ildə Afinada Kiçik Asiyadan olan yunan qaçqınları ailəsində anadan olub. Ailəsinin mənsubiyyəti onun tarixçi kimi yetişməsinə təsir etmişdir. Fəlsəfə fakültəsini (Afina Universiteti) bitirib. Yunanıstanın alman-italyan-bolqar işğalı illərində o, sonradan məşhurlaşmış yunan bəstəkarı Manos Hadzidakis ilə birgə Milli Panhellenik Gənclər Təşkilatının üzvü kimi Müqavimət hərəkatında iştirak etmişdir. Təhsilini başa vurduqdan sonra Afinada Kiçik Asiya Tədqiqatları Mərkəzində elmi işçi vəzifəsində çalışıb. O, 1953-cü ildə "École pratique des hautes études" də (Qabaqcıl Tədqiqatlar Praktik Məktəbində) təhsilini davam etdirmək üçün Parisə köçmüş və burada tarix üzrə doktorluq dərəcəsi almışdır. Fransada 2 il qaldıqdan sonra o, Fransa Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinə qəbul olunub. 1964-cü ildə Mərkəzin direktoru, 1967-ci ildə isə Sorbonnanın professoru, eyni zamanda ədəbiyyat elmləri doktoru adını alıb. Bizans və Xristian Arxeologiyası Tarixi və Mədəniyyəti Mərkəzinin direktoru olub.
1970–1973-cü illərdə Paris I Panteon-Sarbonna Universitetinin prorektor, 1976–1981-ci illərdə isə rektoru olub. Arveler universitet tarixində bu vəzifəni tutan ilk qadın olub.
Burada o, fransız ordusunun zabiti Jak Arveler ilə tanış olub və onunla evlənib. Onunla nikahından bir qız övladı doğulub.[5] 1982-ci ildə Fransa prezidenti Fransua Mitteran onu həm Paris Akademiyasının rektoru, həm də bütün Paris universitetlərinin kansleri təyin edib. Eleni Arveler 1989-cu ilə qədər bu vəzifədə qalıb. 1989-cu ilin fevralından 1991-ci ilin avqustuna qədər Pompidu Mərkəzinin prezidenti təyin edilib.
O, həm də Fransa Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin, Yunanıstan Delfi Avropa Mədəniyyət Mərkəzinin Etika Komitəsinin prezidenti və Beynəlxalq Bizans Tədqiqatları Assosiasiyasının fəxri prezidentidir.
Onun əsərləri əsasən Bizansşünaslıq sahəsinə aiddir. Ən mühüm əsərlərindən "IX-X əsrlərdə Bizans İmperiyasının idarəçiliyi haqqında tədqiqatlar" (1960), "Bizans və Dəniz" (1966), "Bizansın idarəçilik və ictimai strukturunun təşkili haqqında tədqiqatlar" (1971), "Bizans, ölkə və sərhədləri" (1976), "Bizans imperiyasının siyasi ideologiyası" (1976),[6] "Bizans coğrafiyası", "Aralıq dənizi dünyasının tarixi coğrafiyası"nı misal göstərmək olar. Arveler həm liberal, həm də ifadə azadlığına baxışları ilə tanınır. Özü də müsahibələrinin birində dediyi kimi: "Mən Sorbonnanın rektoru olanda heç vaxt polisin şəxsi iştirakım olmadan universitetə daxil olmasına icazə verməmişəm".
Eleni Qlikadzi-Arveler bu gün Yunanıstanda və xaricdə çoxlu sayda mühazirə və çıxışları ilə tanınır. Xüsusilə də bizansşünaslığın ən görkəmli tədqiqatçılarından biri hesab edilir. Onun kitablarına "İki türk işğalı arasında Smirna" (1975), "Bizansda diaspora" (1995), "Avropanın yaranması" (2000) və "Niyə Bizans?" (2010) da daxildir.[7]
Arveler aşağıdakı Britaniya Akademiyası, Afina Elmlər Akademiyası, Berlin-Brandenburq Elmlər və İncəsənət Akademiyası, Bolqarıstan Elmlər Akademiyası və Belçika Kral Elmlər və İncəsənət Akademiyasının müxbir üzvüdür. Arveler bir sıra fəxri elmidərəcələrə malikdir və Fransanın aşağıdakı mükafat və titullarına layiq görülüb:
- Fəxri Legion ordeni — Komandor
- "Xidmətlərə görə" ordeni (Fransa) — Böyük Xaç kavaleri
- Akademik Palms ordeni — Komandor
- İncəsənət və Ədəbiyyat Ordeni — Komandor
1984-cü ildə Arveler Olimpiya ordeni ilə təltif edilib.[8]
- Byzance et la mer: La Marine de Guerre, la politique et les institutions maritimes de Byzance aux VIIe–XVe siècles (фр.). — Paris: Presses Universitaires de France, 1966. — 502 p. — (Bibliothèque byzantine, publiée sous la direction de Paul Lemerle. Etudes, 5).
- L'Idéologie politique de l'empire byzantin (фр.). — Paris: Presses universitaires de France, 1975. — 158 p. — (Collection SUP; Historien, 20).
- Géographie historique du monde méditerranéen (фр.). — Paris: Publications de la Sorbonne, 1988. — 312 p. — ISBN 2859441522. — ISBN 9782859441524.
- Les Européens (фр.). — Paris: Hermann[фр.], 2000. — 604 p. — ISBN 2705664092. — ISBN 9782705664091.
- Études sur les structures administratives et sociales de Byzance (фр.). — London: Variorum reprints, 1971. — 384 p. — (Série recueils d'études; 5). — ISBN 0902089137. — ISBN 9780902089136.
- Byzance : les pays et les territoires (фр.). — London: Variorum Reprints, 1976. — 338 p. — (Série recueils d'études; 42). — ISBN 0902089854. — ISBN 9780902089853.
- The making of Europe : lectures and studies (англ.). — Athens: Livanis Pub. Organization, 2000. — 170 p. — ISBN 9601401636. — ISBN 9789601401638.
- ↑ 1 2 Helene Ahrweiler // Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online (alm.). / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. ISSN 2750-6088 doi:10.1515/AKL
- ↑ Persée. 2005.
- ↑ 1 2 Who's Who in France (fr.). Paris: 1953. ISSN 0083-9531; 2275-0908
- ↑ 1 2 Agence bibliographique de l'enseignement supérieur (France) Système universitaire de documentation (fr.). Montpellier: ABES, 2001.
- ↑ [ Cox-Fill, Olivia. Hélène Ahrweiler // For our daughters: how outstanding women worldwide have balanced home and career (англ.). — Greenwood Publishing Group, 1996. — P. 193–199. — ISBN 978-0275951993.]
- ↑ [Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ,Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Ψυχογιός,1977]
- ↑ Short Biography at Strabon.org 29 oktyabr 2010-cu ildə Wayback Machine-də arxivləşdirilib.
- ↑ Awards Arxiv surəti 8 dekabr 2010 tarixindən Wayback Machine saytında // Olympic Review. — MOK, Oktyabr, 1984. — No. 204. — P. 744. — ISSN 0251–3498.