Elen Metsger (d. 26 avqust, 1889 – 7 mart, 1944) fransız elm filosofu və elm tarixçisi idi.[3] Yazılarında əsasən kimya tarixinə diqqət yetirirdi. Holokost zamanı qətlə yetirilmişdir.
| Elen Metsger | |
|---|---|
| fr. Hélène Metzger | |
| Doğum tarixi | 26 avqust 1889[1][2] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 7 mart 1944 (54 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | filosof |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Elen Bruyl Metsger 26 avqust 1889-cu ildə Şatu şəhərində yuxarı orta təbəqəyə mənsub yəhudi ailəsində anadan olmuşdur. O, nüfuzlu fransız antropoloqu Lyusyen Levi-Bryulun qardaşı qızı idi. Atası onun və bacısının universitetdə cəmi üç il oxuduqdan sonra təhsillərini dayandırmalarını tələb etmişdir.[4]
1912-ci ildə o, kristalloqrafiya üzrə diplom almışdır. 1914-cü ildə evlənmiş, lakin bir neçə ay sonra dul qalmış və bundan sonra elmi araşdırmalarına qayıtmışdır.[4]
1918-ci ildə Metzger kristallar elminin yaranması mövzusunda dissertasiya təqdim etmişdir. 1920-1930-cu illər ərzində o, XVII və XVIII əsrlərdə kimya tarixi haqqında altı kitab nəşr etmiş və eyni zamanda özünü cehizindən aldığı pulla dolandırmışdır.[4]
- La genèse de la science des cristaux (1918)
- Les doctrines chimiques en France du début du XVIIe à la fin du XVIIIe siècle (1923)
- Les Concepts scientifiques (1926)
- Newton, Stahl, Boerhaave et la doctrine chimique (1930)
- La chimie (1930)
- La Philosophie de la matière chez Lavoisier (1935)
- Attraction universelle et religion naturelle chez quelques commentateurs anglais de Newton (1938)
- La Science, l'appel de la religion et la volonté humaine (1954)
- La Méthode philosophique en histoire des sciences(1987) (ed. Gad Freudenthal)
- "Extraits de lettres, 1921–1944," in Gad Freudenthal Études sur / Studies on Hélène Metzger (1990), pp. 247–269.
Metzger yəhudi mənşəyinə görə Holokost soyqırımının qurbanı olmuşdur. 1940-cı illərdə Fransa nasistlər tərəfindən işğal edildikdə, o, əvvəlcə Parisdə qalmış, lakin 1941-ci ilin sonlarında "azad zona" adlanan əraziyə daxil olan Lion şəhərinə köçmüşdür.[4]
O, gizlənməkdən imtina etmiş və 8 fevral 1944-cü ildə Gestapo tərəfindən həbs olunmuşdur. Daha sonra 7 mart 1944-cü ildə Dransidən Auşvits konsentrasiya düşərgəsinə deportasiya olunmuş və ya səfər zamanı, ya da düşərgəyə çatdıqdan sonra qətlə yetirilmişdir.[4]
Metzgerin işi həyatı boyu həmişə layiqincə qiymətləndirilməmiş və o, heç vaxt akademik vəzifə tutmamışdır. Bununla belə, müharibədən əvvəlki azsaylı fransız elm tarixçilərindən biridir ki, əsərləri bu gün də geniş oxunur.[4] Erkən vəfat etməsi onun yaradıcılığının həcmini məhdudlaşdırsa da, işləri böyük təsir gücünə malik olmuşdur. O, ümumilikdə 9 kitab, 36 məqalə və çoxsaylı rəylər nəşr etdirmişdir.[5] Müasirləri Qaston Başlyar və Emil Meyerson onun əsərlərinə tez-tez istinad etmişlər. Həmçinin Tomas Kun 1962-ci ildə nəşr etdiyi "Elmi inqilabların quruluşu" adlı kitabının giriş hissəsində Metzgeri öz əsas ilham mənbələrindən biri kimi qeyd etmişdir.
- Bensaude-Vincent, B., 'Chemistry in the French tradition of philosophy of science: Duhem, Meyerson, Metzger and Bachelard,' Studies in the History and Philosophy of Science, 36, 2005, pp. 627–648.
- Chimisso, C., 'Hélène Metzger: The History of Science between the Study of Mentalities and Total History,' Studies in History and Philosophy of Science, 32, 2001, pp. 203–241.
- Chimisso, C., Writing the History of the Mind - Philosophy and Science in France, 1900 to 1960s, Aldershot, Ashgate, 2008.
- Chimisso, C. & Freudenthal, G., 'A Mind of Her Own. Hélène Metzger to Émile Meyerson, 1933', Isis, 94, 2003, pp. 477–491.
- Freudenthal, G. (ed.) Études sur / Studies on Hélène Metzger, Leiden, Brill, 1990.
- ↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Hélène Metzger // FemBio database (alm.).
- ↑ Freudenthal, Gad. "Hélène Metzger 1889 – 1944". Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. 1 mart 2009. 2010-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-03-11.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Chimisso, Cristina; Freudenthal, Gad. "A Mind of Her Own: Hélène Metzger to Émile Meyerson, 1933" (PDF). Isis (ingilis). 94 (3). sentyabr 2003: 477–491. doi:10.1086/380655. ISSN 0021-1753. PMID 14626765. 2010-05-09 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-03-11.
- ↑ Bowden, Mary Ellen. "Gad Freudenthal, Études sur / Studies on Hélène Metzger (review)". The Beckman Center for the History of Chemistry News. 7 (2). 1990: 12.