Elastiklik və plastiklik nəzəriyyəsi

Elmin müasir səviyyəsi real materialın bütün məxsusiyyətlərini nəzərə almaqla ümumi hesabat metodu verə bilmir. Ona görə də klassik elastikiyyət nəzəriyyəsi deformasiya olunan cisimlər üçün verilmiş xüsusi modelə əsaslanır bu model ideal elastiki cisimdir. Modelin aşağıdakı xassələrini qeyd edək.

1. Fərz edilir ki, ideal elastiki cisim tam elastikidir. Başqa sözlə, cismə təsir edən xarici nisbi qüvvələrin təsiri kəsildikdən sonra cisim öz forma və həcmini bərpa edə bilir. Cismin əvvəlki vəziyyətinə təbii vəziyyət deyilir. Bu zaman başlanğıc gərginlik nəzərə alınmır yəni, cisim yüklənmədikdə onda heç bir gərginlik vəziyyəti yaranmır. Başlanğıc gərginlik cismin yaranma tarixindən asılıdır.

2. Elastiki cismə təsir edən qüvvə ilə onun yerdəyişməsi arasında xətti asılılıq fərz olunur. Bu fərziyyə imkan verir ki, zamandan asılı olmayaraq ixtiyari temperatur üçün gərginlik və deformasiya arasında xətti asılılıq mövcuddur.

3. İdeal elastiki cisim bütöv cisim kimi qəbul olunur. Başqa sözlə, cisim deformasiyadan əvvəl və sonra kəsilməz olaraq qalır. Bu halda cisimdə heç bir boşluq və kəsik olmur. Bu isə o deməkdir ki, cismin deformasiyası və nöqtənin yerdəyişməsi koordinatların kəsilməz funksiyasıdır. ..

Kiçik deformasiya tenzoru və firlanma tenzoru təyin edilir. Deformasiyaların birgəlik tənliklərini Sen-Venan şərtlərini nəzərə almaqla verilir və kiçik deformasiya tenzorunun komponentlərinə görə yerdəyişmələr təyin edilir.

• AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu