Dmitro İvanoviç Mayivski (ukr. Дмитро Іванович Маївський; təxəllüslər - "Kosar", "Taras", "Sonar", "Krıqa", 8 noyabr 1914 – 19 dekabr 1945, Çexiya) — Ukrayna Millətçiləri Təşkilatının (OUN) Büro üzvü, təşkilatın orqanı olan "İdeya və Çin" qəzetinin baş redaktoru, Ukrayna Üsyan Ordusunun (UPA) general-siyasi tərbiyəçisi.[1]
| Dmitri Mayivski | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 8 noyabr 1914 |
| Vəfat tarixi | 19 dekabr 1945 (31 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | güllə yarası[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Dmitro Mayivski Reklinets kəndində, müəllim ailəsində anadan olmuşdur. Sokal gimnaziyasında təhsil almışdır.[2][3] 1933-cü ildən OUN üzvü idi. 1934-cü ildə Polşa hakimiyyətinə qarşı terror fəaliyyəti səbəbilə 10 il azadlıqdan məhrum edilmişdi. 1939-cu ilin payızında Almaniyanın Polşaya hücumu zamanı həbsxanadan qaçmağa müvəffəq olmuşdur.[4]
Daha sonra Jovkva bölgəsində OUN-un rəhbəri olmuş, 1939–1940-cı illərdə Xolmski bölgəsində təşkilatın rəhbəri kimi çalışmışdır. Abverin təşəbbüsü ilə Krakovda təşkil olunmuş OUN təhlükəsizlik xidmətinin konspirasiya kurslarında müəllimlik etmişdir. 1940-cı ilin martında sovet sərhədçiləri ilə qarşıdurma zamanı ağır yaralanmışdır.[5]
1941–1945-ci illər arasında baş verən İkinci Dünya müharibəsinin əvvəlində ZÜZ-də (Qərbi Ukrayna torpaqları) OUN-un krai rəhbərliyinə referent təyin edilmiş, təşkilatın yürüş qruplarının fəaliyyətini koordinasiya etmişdir. 1941–1942-ci illərdə OUN-SD-nin Kiyev şəhərində bölgə rəhbərinin müavini olmuşdur. OUN-un almanlarla əlaqəni kəsməsindən sonra anti-alman üsyanına hazırlıqla məşğul olmuşdur.[6][7] 1942-ci il noyabrın 21-də Lvov şəhərində OUN-un gizli mənzilinin yaxınlığında gestapo tərəfindən qurulan pusquya düşmüşdür. Təslim olmaqdan imtina edərək silahını çıxarıb SS zabiti Gerhard Şarfı öldürmüş və RSHA əməkdaşını yaralamışdır. İki güllə yarası almasına baxmayaraq, qaçmağa nail olmuşdur.
Bu hadisəyə cavab olaraq, nasistlər 27 noyabr 1942-ci ildə Lvovda 27 ukraynalı millətçini (aralarında Stepan Banderanın həyat yoldaşının qardaşı və ÜDP üzvü Andrey Pyasetski də vardı), Çortkiv yaxınlığındakı Stara Yahelınitsada isə 52 nəfəri güllələmişdilər.
Mayivski 1942 və 1944–1945-ci illərdə OUN-un mətbu orqanı olan "İdeya və Çin", "Ukraynanın müstəqilliyi uğrunda" və "Gənc Ukrayna" nəşrlərinin baş redaktoru olmuşdur. 1943-cü ilin mayından etibarən Roman Şuxeviç və Z. Matla ilə birlikdə OUN Mərkəzi Büro üzvü olmuş, sədr müavini seçilmişdir. Mayivski antisemit baxışlara sahib idi. 1945-ci ilin payızında tutulmuş OUN üzvü Porendovski-Zabolotnının ifadəsinə görə, Mayivski belə demişdir: “Yaxşı oldu ki, almanlar yəhudiləri məhv etdilər, çünki OUN bir düşmənindən azad oldu”.[8]
1945-ci il fevralın 24-də UPA-nın siyasi referenti Yakiv Busel ilə birlikdə NKGB polkovniki S. T. Danilenko-Karin və mayor A. A. Xoroşun ilə görüşmüş, OUN-UPA-nın silahlı mübarizədən imtina etməsi ilə bağlı danışıqlar aparmışlar. Mayivski və Busel təklifləri OUN-un rəhbərliyinə çatdıracaqlarına söz vermiş, bu məqsədlə R. Şuxevıç S. Banderaya məktub göndərmişdir. Lakin Bandera məktubun məzmununu Almaniya rəhbərliyinə açıqlamış və SSRİ ilə danışıqlardan imtina etmişdir.
Mayivski Anti-bolşevik Xalqlar Bloku və Ukrayna Baş Azadlıq Şurasının (UGVR) yaradılmasında təşəbbüskar olmuşdur. 1945-ci ilin dekabrında Dmytro Qritsay ilə birlikdə xaricdə olan S. Bandera və Y. Stetsko ilə görüşmək üçün göndərilmişdir.
Lakin Çexoslovakiya-Almaniya sərhədini keçərkən çexoslovak polisi tərəfindən pusquya salınmışlar. Qısa atışma zamanı Dmitro Mayivski özünü güllələyərək intihar etmiş, D. Qritsay isə tutulub sonra edam olunmuşdur (bəzi mənbələrə görə o da intihar etmişdir).
Mayivski ölümündən sonra UPA-nın "Qızıl Xidmət Xaçı" ilə təltif edilmişdir. Hazırda Lvov şəhərində onun adını daşıyan bir küçə vardır.[9]
- ↑ Мірчук Петро. Нарис історії ОУН 1920—1939 роки. — К.: Українська Видавнича Спілка, 2007. — 1008 ст. ISBN 966-410-001-3
- ↑ Опубл.: Україна в Другій світовій війні у документах. 1941—1945. Т. III. Львів, 1999. С. 30-31.
- ↑ Цит. по: Артизов А. (ред.) — Украинские националистические организации в годы Второй мировой войны. — Т. 1 — 2012 — С. 549—551
- ↑ Веденеев, Дмитрий Валерьевич. "«…ХОЧУ УМЕРЕТЬ ЧЕСТНЫМ ЧЕЛОВЕКОМ». ЗАКАТ КАРЬЕРЫ ЧЕКИСТА – «РЕЛИГИОВЕДА». Ч. 2". Православная жизнь. 2019-04-10. 2021-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-08.
- ↑ ГДА СБУ. Ф. 13. Спр. 372. Т. 2. Арк. 198.
- ↑ Опубл.: Україна в Другій світовій війні у документах. 1941—1945. Т. III. Львів, 1999. С. 30-31.
- ↑ Цит. по: Артизов А. (ред.) — Украинские националистические организации в годы Второй мировой войны. — Т. 1 — 2012 — С. 549—551
- ↑ Жовківщина. Історико-мемуарний збірник т.3. Д.Недовіз. Спомини. Жовква-Львів-Балтимор 1997.
- ↑ Лемко І., Михалик В., Бегляров Г. 1243 вулиці Львова (1939—2009). — Львів : Апріорі, 2009. — С. 341. — ISBN 978-966-2154-24-5.