Diyarbəkir Döyüşü | |||
---|---|---|---|
Tarix | 1458 | ||
Yeri | Diyarbəkir ili | ||
Səbəbi | Qaraqoyunluların Ağqoyunluları itaət altına alma istəyi | ||
Nəticəsi | Ağqoyunlu Qələbəsi | ||
Münaqişə tərəfləri | |||
|
|||
Komandan(lar) | |||
|
|||
Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
İtkilər | |||
|
|||
|
Döyüşə qədər baş verənlər
1457 qışı boyunca Ağqoyunlu-Qaraqoyunlu qüvvələri kiçik toqquşmalara girmişdir. Həlledici döyüşün olmama səbəbinin Qaraqoyunlu əmiri Ərəbşahın həlledici döyüştən qaçması və Uzun Həsənlə bir başa döyüşə girməməsi olaraq göstərə bilərik. Ancağ Cahanşahın ən bacarığlı əmiri Rüstəm-i Tarxanın bölgəyə 20 min nəfərlik qüvvə ilə hərəkət etməsi hərşeyi dəyiştirdi. Bu sırada Ağqoyunlu qüvvələri ümumidə 12 min nəfərdən artıq deyildi,6 minlik qoşun Uzun Həsəndə varkən 6 minlik qoşun Cahangir mirzənin əmrində idi. Ancağ Cahangir Mirzənin dirənişə istəksiz olması və xaraktercə qorxağ olması onun tərəf dəyişdirməsinə gətirib çıxarttı. O öz 6 minlik qoşunu ilə Rüstəm-i Tarxanın tərəfinə keçti və Qaraqoyunlulara itaətini bildirdi. Bu Uzun Həsən üçün ola biləcək ən pis vəziyyət idi çünkü dövlətin Sultanının düşmən tərəfə keçməsi Ağqoyunlu əsgərlərinin ruhunun düşməsinə səbəb ola bilərdi.
Döyüş hazırlığı sırasında baş verənlər
Beləliklə İraqdan hərəkət edən və zirehlərlə təhçiz olunmuş Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu ordusu Uzun Həsənin üzərinə, Diyarbəkirə hərəkətə keçti. Uzun Həsənin əmirləri ona qalaları möhkəmlədib Şama doğru geri çəkilməyi təklif etti. Ancağ o bunun qorxaqlığ olduğunu bildirdi və ölkəsini ölənə qədər qoruyacağını bildirdi. Döyüş hazırlıqları dəvam edərkən Qaraqoyunlu ordusunun dicləni keçip Diyarbəkirə girdikləri xəbəri gəldi. Bunun üzərinə Uzun Həsən qaravulları hərəkətə keçirdi və Rüstəm-i Tarxanın ordusundan an bə an izləyirdi. Rüstəmi Tarxan isə məntiqli bir həmlə edərək qaravulları dağa çıxardı və Uzun Həsənin ordusunu yüksəq nöqtədən izləməyə başladı. Uzun Həsənin ordusu haqqında bütün məlumatları bu sayədə almıştı. Ancağ Uzun Həsən qaravulları oradan uzaqlaşdırdı. Bunun üzərinə ordu sırasını dəyiştirdi və Rüstəm-i Tarxanın əldə ettiyi məlumatların çoxsunu puç etti. Ancağ bu sırada çox pis bir xəbər gəldi. Ağqoyunlu ordusuna qatılmış 2200 Türkmən ordunu tərk etti və Ağqoyunlu ordusu 3800 nəfər qaldı, bu Uzun Həsənə böyük bir zərbə oldu, ancağ buda bəs eləmədi və 4000 nəfər daha Qaraqoyunlu ordusuna qoşuldu və Qaraqoyunlular 30 min nəfərə çattılar. Bunlara baxmayaraq Uzun Həsən döyüşə dəvam etmək qərarı aldı və hazırlığlara dəvam etti.
Döyüş
Döyüşü başladan tərəf Qaraqoyunlular oldu. Rüstəm-i Tarxan və Cahangir mirzə mərkəzdən hücuma keçti. Ağqoyunluların qabağ mərkəzi düşmənlə döyüşə girdikləri ilk dəqiqələrdə dağılmağa düçar oldular və mərkəzə doğru geri çəkildilər. Sağ cənahta isə Qaraqoyunlular demək olar ki bütün Ağqoyunlu ordusunu bərtəraf etmiş və onları çayın sahillərinə qədər geri çəkilməyə məcbur etmiştiBu o dəmək idi ki Ağqoyunlu sağ cənahı hər an çayda boğula bilər və Ağqoyunlu mərkəzi iki tərəftən sıxışdırıla bilər. Ancağ Uzun Həsən mərkəzdə ilk həmlə olaraq seçkin qüvvələri ilə nərə çəkərək iləri atılmış və Qaraqoyunluların zirehli dəstəsini məğlub etmişti. Bu isə mərkəzdə boşluğ əmələ gətirmiştir, Uzun Həsən vaxtdan istifadə etmiş və mərkəzdə seçkin atlıları cəmləştirərək qorxaq düşmən komandir olan cahangir mirzənin üzərinə hücum çəkmişti, o bu hücumu mərkəzdə ki ən güçsüz bölgəyə etmişti, çünkü o ən qısa müddətdə mərkəzin bir qismini yarıb Cahangir Mirzəyə hücum etməli idi. Belə ki o buna nail oldu və Cahangir mirzənin təbiətcə qorxaqlığı öz sözünü dedi və o döyüşdən qaçtı. Uzun Həsənin döyüşü bu dərəcədə analiz etməsi olduqca heyrətamiz idi, və onun heç bir hərbi təhsil almadığınıda xatırlatmağın faydası var.Ancaq Uzun Həsən bununlada qalmadı və Cahangir Mirzənin qaçan ordusunu Sağ cinaha tərəf qolladı. Bu sayədə parçalanmaya düçar olan Ağqoyunlu ordusu düşmən mərkəzinin parçalandığını düşünüb hücuma keçtilər və mərkəzin dağıldığını düşünüb əhval-i ruhiyəsi düşən Qaraqoyunlu ordusu parçalanmaya başladı. Rüstəm-i Tarxan isə mərkəzdə baş verən bu qorxunc hadisə zamanı əsir düşdü və mərkəz tamamile dağıldı. Daha sonra Uzun Həsən sol cinaha hücuma keçti ancağ Ağqoyunlu mərkəzi hücum etməyə çəkindi. Bunun üzərinə Uzun Həsən bir qisim əsgəri ilə hücuma keçti və iki tərəftən mühasirəyə alınmış sol cinah çox keçmədən məhv oldu. Bu sayədə Uzun Həsən ən böyük ikinci meydan döyüşünü zəfərlə nəticələndirmişti
Döyüşün Nəticələri
Bu döyüşün Qaraqoyunlular üzərində böyük təsiri olmuş və Uzun Həsənin şöhrətini arttırmıştır
İstinadlar
- ↑ Paydaş, Kazım. Uzun Hasan ve Otlukbeli (türk). Bilge Kültür Sanat. 67.
- Paydaş, Kazım. Uzun Hasan ve Otlukbeli (türk). Bilge Kültür Sanat. 63.
- Paydaş, Kazım. Uzun Hasan ve Otlukbeli (türk). Bilge Kültür Sanat. 68.
- Nəcəfli, Əkbər. Uzun Həsən. 93.
- Akkoyunlu-Karakoyunlu mücadelesi.