Dieqo Velaskes Konsuelo de Kuellyar (isp. Diego Velázquez de Cuéllar; 1465 – 12 iyun 1524, Santyaqo-de-Kuba[d], İspaniya imperiyası) — İspaniya konkistadoru, adelantado, Kubanın fatehi və ilk qubernatoru.
| Dieqo Velaskes Konsuelo de Kuellyar | |
|---|---|
| isp. Diego Velázquez de Cuéllar | |
 1728-ci il Dieqo Velaskes de Kuellyar portreti | |
| 1511 – 1524 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Kuellyar, Seqoviya |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Santyaqo-de-Kuba, Kuba |
| Vəfat səbəbi | qızdırma |
| Fəaliyyəti | konkistador, hərbi qulluqçu |
| Dini | katolisizm |
| Rütbəsi | |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | konkistador, qubernator |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Dieqo Velaskes de Kuellyar Kuellyar şəhərində (Seqoviya əyaləti) təxminən 1464-cü ildə varlı bir ailədə anadan olub. Dieqonun mənşəyi olan Kuellyar qədim, uzun müddət zəifləmış Kastiliya şəhəri olub və Seqoviya ilə Valyadolid arasında yerləşirdi. Dieqo Velaskes Qranada əleyhinə son yürüşdə iştirak etmiş şəxslərin siyahısında yer alır.
Dieqo Velaskes Xristofor Kolumbun ikinci ekspedisiyasında iştirak etmiş, 1493-cü ildə onunla birlikdə Espaniola adasına (indiki Haiti adası) gəlmiş və bundan sonra o, yalnız Kuellyara deyil, həm də Avropaya qayıtmamışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, Velaskesin adanın qərb hissəsini idarə edən qubernator müavini kimi rolu hələ də bir sirr olaraq qalır.
Don Dieqo Santo-Dominqoda zənginləşdi və tezliklə yeni İspan koloniyasının başçısı kimi tanındı. Yukatan, Florida və Meksikaya bir neçə ekspedisiya həyata keçirdi.
1509-cu ildə Dieqo Kolon Velaskesə Kubanın fəthi üzrə səlahiyyətlər verdi, burada ona Panfilo de Narvaes qoşuldu.
1511-ci ildə o, Kuba adasının fəthinə başladı və ömrünün sonuna qədər onun qubernatoru təyin olundu. Velaskes tez bir zamanda Kubanın uzaq şərqində, Barakoa yaxınlığında məskunlaşdı və orada ilk paytaxt olan Asunsyon-de-Barakoa şəhərini yaratdı.[1] 1513-cü ildə San-Salvador-de-Bayamo, 1514-cü ildə Santyaqo-de-Kuba, Puerto-Prinsipe, Sankti-Spiritus, Trinidad və Remedios, 1515-ci ildə isə Havana şəhərləri təsis olundu. Bu yeni şəhərlərin hamısı, eyni şəkildə Espaniola adasında olduğu kimi, taino məskənlərinə yaxın yerlərdə qurulmuşdur. Onların təsis edilməsi üçün zəruri sənədlərin hazırlanması çox güman ki, notarius kimi Ernan Kortes tərəfindən həyata keçirilirdi.
Velaskes yeni koloniyanın inkişafı ilə məşğul olarkən, onun əleyhinə sevilyalı və Dieqo Kolonun himayədarı Fransisko de Morales çıxdı. Velaskes Moralesi həbs etdi və onu Santo-Dominqo həbsxanasına göndərdi. Moralesi dəstəkləyənlər arasında Ernan Kortes də vardı. Velaskes əvvəlcə onu bunun üçün asmaq istədi, amma sonradan bundan çəkindi.
Beləliklə, 1519-cu ilin əvvəlində Alvarez de Pineda Florida ilə Missisipi arasındakı sahili araşdırmağa başladı. Bu bölgəni o, Amihel adlandırdı. Sonra Kubanın qubernatoru Dieqo Velaskes qərbə yeni bir ekspedisiya göndərdi ki, Fernandez de Kordova və Xuan Qrixalvanın izlərini izləsin. Bu tapşırıq onun öz keçmiş katibi, təcrübəli Estremadura sakini Ernan Kortesə həvalə edildi. İspaniyada çox az adam ekspedisiyadan xəbərdar idi və xəbər tutanlar da buna ciddi önəm vermədi. Hətta Las Kasas da bundan xəbərsiz idi və maraqlanmamışdı ki, sonradan bu bir səhv olduğu ortaya çıxdı.
Sonralar Velaskes Kortesi özünün baş rəqibi hesab etməyə başladı, düşünərək ki, o, onu xəyanət edib. 1524-cü ildə Velaskes Kortesin bir leytenantı olan Kristobal de Olidı ona qarşı Hondurasda üsyan etməyə razı saldı, nəticədə sonradan Olid Kortes tərəfdarları tərəfindən öldürüldü.
Velaskes Mariya de Kuellyara ilə evli idi, lakin bu evlilik uzun sürmədi, çünki həyat yoldaşı toydan bir həftə sonra vəfat etdi.
Velaskes 1524-cü ilin iyunun 11-dən 12-nə keçən gecə Santyaqo-de-Kuba şəhərindəki evində vəfat etdi və orada dəfn olundu. Ölümündən sonra irsi olaraq 19 otaqlı ev, 3000 donuz və 1000 baş iri buynuzlu mal-qaranı qoymuşdur.
Ernan Kortesin rəqibi olsada, Velaskes, Brokhauz və Efronun ensiklopedik lüğətinə görə, «Havanın alınmasında ona kömək etmiş gənc Fernando Kortesə Meksikanın fəthi üçün yürüşə çıxmağı tapşırdı və bu ekspedisiya üçün ona vəsait verdi; lakin tezliklə bu seçiminə peşman oldu, çünki Kortes ona ekspedisiyanın gəlirlərində iştirakdan imtina etməklə kifayətlənmədi, hətta onun leytenantı Pamfilo Narvaesi də məğlub etdi. Kuba qubernatoru Madriddə ünvanlanmış məktubunda Kortesin hərəkətlərindən acı-acı şikayət edirdi; lakin onun şikayətlərinə diqqət yetirilmədi və o, bütün siyasi nüfuzunu itirdi».[2]
- ↑ // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- ↑ // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- 300 səyyah və tədqiqatçı. Bioqrafik lüğət.. М., 1966
- Bernal Dias del Kastilyo. Yeni İspaniyanın fəthinin həqiqi tarixi. Amerikanın kəşfinin xronikaları. I kitab. I. М., 2000
- Konkistanın xronikaları — Kortes. Bernal Dias del Kastilyo, “Yeni İspaniyanın fəthinin həqiqi tarixi”.. İnteraktiv nəşr, 2024.