Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinDepozit riski (likvidlik riski)[1] — maliyyə institutlarında depozitlər tərəfindən yaranan likvidlik riskinin bir növü. Bu depozitlərin bəziləri müəyyən edilmiş müddət tarixinə malik olur (belə depozitlər müddətli depozit adlanır),[2] digərləri isə müəyyən olunmuş müddətə malik olmur (belə depozitlər tələb olunanadək depozit adlanır).
- Depozit riski depozitorların davranışındakı dəyişikliklər nəticəsində maliyyə institutundan potensial vəsait çıxışının yaranması riskidir. Bu risk aşağıdakı alt-risklərdən ibarətdir: erkən çıxarış riski, roll-over (uzadılmama) riski və kütləvi çıxarış (run) riski.
- Erkən çıxarış riski — müddətli depozitlər üzrə depozitorun vəsaiti əvvəlcədən, razılaşdırılmış müddət bitməmiş hesabdan çıxarması riskidir. Bu, ya müqavilədə belə imkan göstərildikdə, ya da yerli qanunvericilik tərəfindən icazə verildikdə baş verir. Erkən çıxarış zamanı depozitor adətən müəyyən cərimə və ya komissiya ödəyir.[3]
- Roll-over riski — depozitorun müddəti bitmiş depozitini yenidən uzatmaqdan imtina etməsi riskidir.[4]
- Kütləvi çıxarış (run) riski — müddətsiz depozitlərdə depozitorun vəsaiti istənilən anda çıxara bilməsi səbəbilə yaranan riskdir. Bu risk erkən çıxarış və roll-over risklərinin xüsusiyyətlərini özündə birləşdirir. Məsələn, depozitorlar bankın iflasa uğrayacağını gözlədikdə baş verir.[5]
Bu risklər nəticəsində maliyyə institutu likvidliyini itirə və ya zəiflədə bilər, əgər çıxarılmış depozitlərin yerinə yenilərini cəlb edə bilmirsə. Maliyyə institutunun borclanaraq mövcud depozitləri qaytarmaq imkanının olmamasına isə refinansman riski deyilir.[6]
- Erkən çıxarış riskinə məruz qalma — müəyyən bir tarixdə həmin tarixdə qaytarılmayacaq müddətli depozit qalıqlarının cəmi.
- Roll-over riskinə məruz qalma — müəyyən tarixdə müddəti tamamlanacaq depozitlərin pul axınlarının cəmi.
- Run riskinə məruz qalma — müəyyən bir tarixdə bütün müddətsiz depozitlərin qalıqlarının cəmi.
Erkən çıxarış riski gələcəkdə qaytarılacaq pul axınlarının azalması səbəbilə roll-over riskinə təsir edir. Erkən çıxarış və roll-over riskləri depozitin müddətindən asılıdır: müddət nə qədər uzundursa, erkən çıxarış riski bir o qədər böyük, roll-over riski isə daha kiçik olur və əksinə. Bu risklərin əsas maliyyə determinantları faiz dərəcələri, rəqib bankların şərtləri, depozitin müddəti və yaşı, bankın kredit reytinqi və depozit sığortasının həcmi ilə müəyyən edilir.
Depozit riskinin bu növləri adətən Cash Flow at Risk (CFaR) yanaşması ilə qiymətləndirilir. Bu baxımdan, Depozit riskinə görə pul axını — müəyyən etimad intervalında proqnozlaşdırılan və maliyyə institutundan müəyyən dövr ərzində baş verə biləcək mümkün pul çıxışlarıdır.[7][8]
- ↑ Drehmann, Mathias; Nikolaou, Kleopatra. "Funding liquidity risk: definition and measurement" (PDF). Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankı (Monetary and Economic Department). iyul 2010. BIS Working Papers No 316.
- ↑ Gilkeson, James H.; List, John A.; Ruff, Craig K. "Evidence of Early Withdrawal in Time Deposit Portfolios" (PDF). Journal of Financial Services Research. 15 (2). 1999: 103–122.
- ↑ "Early Withdrawal Definition - Investopedia". 23 sentyabr 2005.
- ↑ "Rollover Risk Definition - Investopedia". 11 noyabr 2009.
- ↑ Diamond, Douglas W.; Dybvig, Philip H. "Bank Runs, Deposit Insurance, and Liquidity". Journal of Political Economy. 91 (3). 1 yanvar 1983: 401–419.
- ↑ "Refinancing Risk Definition - Investopedia". 9 aprel 2007.
- ↑ CorporateMetrics: The Benchmark for Corporate Risk Management (PDF) (Texniki hesabat). 1999.
- ↑ Estimating the Value and Interest Rate Risk of Demand Deposits in Concentrated Markets (PDF) (Tezis). Aalto University School of Economics. 19 yanvar 2012.