Daşıma xərcləri — malların bir nöqtədən digərinə daşınması zamanı yaranan bütün xərcləri əhatə edən iqtisadi kateqoriyadır.[1] Bu xərclər ticarət və logistika proseslərinin ayrılmaz hissəsidir və məhsulun ümumi dəyərinə birbaşa təsir edir.[2]
Daşıma xərclərinin effektiv idarə edilməsi təkcə şirkətlərin xərc yükünü azaltmır, həm də tədarük zəncirində daha sürətli və dayanıqlı həllər təmin edir. Bu, xüsusilə qlobal ticarət və rəqabət mühitində mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
- Yanacaq xərcləri — daşıma vasitəsinin işləməsi üçün tələb olunan yanacaq.
- Vasitə amortizasiyası — nəqliyyat vasitələrinin təmiri və istifadəyə görə dəyər itirilməsi.
- İşçi qüvvəsi xərcləri — sürücülərin və ya daşıma heyətinin maaşları.
- Anbar xərcləri — malların daşınmadan öncə və ya sonra saxlanması.
- Sığorta xərcləri — daşıma zamanı yaranan risklərə qarşı qoruma.
- Gömrük və rüsumlar — xarici ticarət zamanı ödənilən dövlət haqları.
- Marşrut gecikmələri — tıxac və ya digər logistik problemlər səbəbindən yaranan əlavə xərclər.
- Ekoloji ödənişlər — emissiya tələblərinə görə ödənilən rüsumlar.
- Məhsulun xüsusiyyətləri
- Çəki və ölçü — ağır və ya iri məhsulların daşınması daha çox xərc tələb edir.
- Saxlama tələbləri — temperatur nəzarəti və xüsusi qablaşdırma əlavə xərclər yaradır.
- Marşrut və məsafə
- Məsafənin uzunluğu və keçilən yolların vəziyyəti daşıma xərclərinə birbaşa təsir edir.
- Beynəlxalq marşrutlarda gömrük prosedurları və rüsumlar xərcin əsas hissəsini təşkil edir.
- Daşıma növü
- Dəniz, hava, dəmir yolu və avtomobil nəqliyyatının hər biri müxtəlif xərc strukturlarına malikdir.
- Hava nəqliyyatı: Sürətli, lakin bahalı.
- Dəniz nəqliyyatı: İri həcmli yüklər üçün münasib, lakin yavaş.
- Dəniz, hava, dəmir yolu və avtomobil nəqliyyatının hər biri müxtəlif xərc strukturlarına malikdir.
- İqtisadi və ekoloji faktorlar
- Yanacaq qiymətlərindəki dalğalanmalar xərcləri artırır.
- Ekoloji qaydalar çərçivəsində emissiya ödənişləri əlavə yük yaradır.
- ↑ Managed Futures Arxiv surəti 25 iyun 2007 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2007-06-25 at the Wayback Machine
- ↑ "Trader Soft". 2021-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-15.