Dərviş Paşa (kimyaçı)

Doktor Müdərris İsmail Dərviş Bəyin atası, yazıçı Suat Dərvişin babası idi. O, macar əsilli idi^[1]. 12 yaşında yeni açılan Mühəndislik Məktəbinə daxil olur və oranı zabit kimi bitirdikdən sonra Avropaya göndərilir. Bir neçə ilini Londonda, üç ilini isə Parisdə keçirdi. Parisdə Mədən Məktəbində oxudu və qayıtdıqdan sonra Keban və Ergani mədənlərində baş mühəndis, sonra Hərbi Akademiyada fizika və kimya müəllimi və Hərbiyə müdiri oldu. 1847-ci ildə Ferik rütbəsi ilə İran sərhədinə göndərilən bir heyətlə dörd il Ali Hərbi Şura (Məclis-i Vala) üzvü olaraq xidmət etdi. O, 1861-ci ildə Sankt-Peterburqda səfir, bir il sonra Təhsil Şurasının sədri, sonra müşaviri, 1867-ci ildə isə Hərbi Məktəblər Naziri, Dövlət Şurasının üzvü, Hələb və Ankara vilayətinin valisi vəzifələrində çalışıb. O, bu illərdə Parisdə keçirilən Hərbi Konqresə hökumət tərəfindən nümayəndə təyin edilmiş və Rusiya-Türkiyə müharibəsindən sonra Bessarabiyanın sərhədlərinin müəyyən edilməsi ona həvalə edilmişdi. Əbdüləzizin dövründə feldmarşalı oldu. Darülfünun adı ilə açılan ilk universitetdə fizikadan dərs demişdir. O, fiziki alətlərin təsvirini ehtiva edən "Usul-ü Hikmət-i Tabiye" və "Kimya" iki əsəri və digər risalələr yazmışdı^[2]. O, Osmanlı-İran sərhəd mübahisəsini həll etmək üçün 1847-ci ildə Ərzurumda toplanan beynəlxalq komissiyada Osmanlı İmperiyasını təmsil edən nümayəndə heyətinə başçılıq etmişdir^[2][3]. Bu komitənin rəhbəri olduğu müddətdə onun “Müzəkkərə” adlı siyasi məzmunlu bir əsəri də nəşr olundu^[2].

Onun tutduğu müxtəlif inzibati vəzifələr aşağıda verilmişdir^[4]:

• 1859-cu ilin sentyabrından 1861-ci ilin sentyabrına qədər: Sankt-Peterburqdakı səfir
• 1872-ci ilin yanvar-may: Maarif naziri
• Sentyabr 1873-1874-cü il aprel: Ankara vilayətinin valisi
• Mart 1877: Senat üzvü