Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinƏbu Məhəmməd Abdullah ibn Əbdirrəhman ibn əl-Fəzl əd-Dərimi (ərəb. الدارمي; 797[1], Səmərqənd – 869[2], Maskat) — "əs-Sünən" adlı əsərin müəllifi olan, hədis, təfsir və fiqh alimi.
| Dərimi | |
|---|---|
| ərəb. الدارمي | |
| Doğum tarixi | 797[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 869[2] (71–72 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | hədis elmi[d], təfsir |
| Tanınmış yetirmələri | Buxari, Müslüm ibn Həccac, Əhməd ibn Hənbəl, Əbu Davud, Tirmizi |
Hicri 181-ci (797–98) ildə doğulub. Təmim qəbiləsinin Dərim qoluna mənsubdur. Hədis öyrənmək üçün Hicaz, Misir, Şam, İraq, Kufə və Xorasan kimi elm mərkəzlərinə səfərlər etdi. Nədr ibn Şümeyl, Yezid ibn Harun, Xalid ibn Məhləd, Məhəmməd ibn Səlam əl-Bikəndi, Əffan ibn Müslim və başqa müəllimlərdən elm öyrəndi. Bağdada gedib, orada hədis rəvayət etdi. Buxari, Müslüm, Əbu Davud, Tirmizi, Nəsai, Əbu Züra, Əbu Hətim, Bəqi ibn Məhləd kimi məşhur alimlər onun tələbələrindən bəziləridir. Dərimi çox ağıllı, etibarlı və xoşxasiyət bir şəxs idi. Əhməd ibn Hənbəl onun olduqca qənaətkar bir şəxs olduğunu vurğulamış, onun haqqında "Ona sərvətlər təqdim edildi, lakin o əhəmiyyət vermədi" ifadələrini işlətmişdir. Sadə və zahid bir şəxs olan Dərimi, sultanın təkidi ilə Səmərqənddə qazılıq etmiş, bir dəfə höküm verdikdən sonra qazılıqdan imtina etmişdir.
Dövrünün önəmli siyasi və əqidəvi məsələlərindən biri olan "xəlqül-Quran" (Quranın məxluq olub-olmaması) mövzusunda Dərimi də sorğu-suala çəkilmiş, lakin heç bir cavab verməmişdir. Dəriminin Hənbəli məzhəbində olduğu iddia edilsə də, "əs-Sünən" əsərində bəzi hədislərdən sonra qeyd etdiyi fikirlərindən onun heç bir məzhəbə mənsub olmayan bir müctəhid olduğu anlaşılır.[3]
O, 8 Zilhiccə hicri 255-ci (17 noyabr 869) ildə Mərvdə vəfat etdmişdir. Onun haqqında üç[4][5][6] dəfə doktorluq dissertasiyası qələmə alınmışdır.
Dərimi, təfsir və fiqh sahələrində də nüfuz sahibi olmaqla yanaşı, daha çox hədis elmi sahəsindəki dərin biliyi və dəqiqliyi ilə tanınmışdır. Hicri III əsrdə hədis elminin mərkəzinə çevrilən Xorasan bölgəsində yetişən alimlərin qabaqcıllarından biri olmuşdur. Misir və Şam kimi bölgələrdə, müasiri Buxarinin hələ tanınmadığı zamanlarda o, artıq tanınırdı. Dərimi, cərh və tədil elmlərində də fikrinə etibar edilən bir alim olmuşdur. Əhməd ibn Hənbəl və Əbu Hətim ər-Razi onun hədis tənqidi sahəsində nüfuz sahibi olduğunu bildirmişlər. Nəticədə Əhməd ibn Hənbəl, Dəriminin rəyinə əsaslanaraq, Yəhya əl-Himmanidən hədis rəvayət etməyi tərk etmişdir. Tirmizi də "əs-Sünən" adlı əsərində cərh və tədil ilə bağlı verdiyi məlumatların bir qismini Dərimidən aldığını qeyd etmişdir. Buxarinin "əl-Camius-səhih"i və Nəsai isə "əs-Sünən" istisna olmaqla, Müslüm "əl-Camius-səhih"ində, Əbu Davud və Tirmizi sünənlərində ondan hədis rəvayət ediblər. Beləliklə, Dərimi həm hədis dərsləri verməklə, həm də əsər qələmə almaqla Səmərqənddə hədis elminin yayılmasına və bu elm sahəsindəki bəzi yanlışların düzəldilməsinə böyük töhfələr vermişdir.[3]
O, "əs-Sünən" ("əl-Müsnəd" də deyilir), "əs-Sülasiyyat", "ət-Təfsir" və "Kitabüs-Sünnə" adlı əsərlərin müəllifidir.[3]
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 OpenITI corpus. OpenITI.
- ↑ 1 2 3 Aydınlı, Abdullah. "DÂRİMÎ, Abdullah b. Abdurrahman". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1993. 13.09.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13.09.2025.
- ↑ Ədl, M. A. Məhəmməd. əd-Dərimi və cühudühu fil-hədis (ərəb). əl-Əhzər Universiteti. 1973.
- ↑ Mustafa, Seyfürrəhman. Zəvaidüd-Dərimi aləl-Kütübis-sittə minəl-əhadisil-mərfua (ərəb). Ümmül-qura Universiteti. 1977.
- ↑ İldırım, Əhməd. Dərimi və Sünəni (türk). Uludağ Universiteti İlahiyyat fakültəsi. 1990.