Dəmir (II) oksidi — dəmir (II) və oksigenin mürəkkəb qeyri-üzvi birləşməsidir. Təbiətdə vüstit mineralı kimi mövcuddur.[1]
| Dəmir (II) oksid | |
|---|---|
| | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | FeO |
| Fiziki xassələri | |
| Molyar kütlə | 71,844 q/mol |
| Sıxlıq | 5,745 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 1377 °C |
| Qaynama nöqtəsi | 3414 °C |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 1345-25-1 |
| PubChem | 14945, 168499111 |
| EINECS-də qeyd. nöm. | 215-721-8 |
| SMILES | |
| InChI | |
| ChEBI | 50820 |
| ChemSpider | 14237 |
| Məlumatlar normal şərait (25 °C, 100 kPa) üçün verilmişdir. | |
Dəmir (II) oksid – qara rəngdə bərk birləşmədir. Yalnız yüksək temperaturda sabit vəziyyətdə olur.[2]
Dəmir (III) oksidin hydrogen ilə reduksiyaedici reaksiyası zamanı almaq olar: Fe2O3 + 3H2 → 2FeO + 3H2O
Dəmir (III) oksidin dəm qazı ilə reduksiyaedici reaksiyası zamanı:
Fe2O3 + CO → 2FeO + CO2
Dəmir(III) oksidin dəmir ilə reaksiyası zamanı:
Fe2O3 + Fe → 3FeO
Dəmirin oksigenlə aşağı təzyiq altında qızdırılması zamanı:
2Fe + O2 → 2FeO
Dəmir oksalatın vakuumda parçalanması zamanı:
FeC2O4 →t FeO + CO↑ + CO2↑
Dəmir (II) oksid reaksiya zamanı əsası xassələr göstərir. Suda həll olunmur, oksidləşməyən turşularda asanlıqla həll olunur: FeO + 2HCl → FeCl2 + H2O
Reduksiyaedici xassələr göstərir:
FeO + 4HNO3 → NO2 + Fe(NO3)3 + 2H2O
Dəmir(II) oksidin oksigenlə oksidləşmə reaksiyası:
4FeO + 3O2 → 2Fe2O3
Natriun hidroksidlə birgə əriməsı reaksiyası
FeO + 4NaOH →Na4FeO3 + 2H2O
Oksigenlə reaksiyası: 4FeO + 2nH2O + O2 → 2(Fe2O3 ⋅ nH2O)
6FeO + O2 →300−500 0C 2Fe3O4
Hidrogen sulfid ilə reaksiyası:
FeO + H2S →500 0C FeS + H2O
Keramika və mineral boyaların tərkib hissəsi kimi istifadə olunur. E172 nömrəsi altında qida rəngi kimi qida sənayesində geniş istifadə olunur.[3]
Dəmir (II) oksidi zəhərli deyil. Buna baxmayaraq, dəmir (II) oksidin aerozollarına (toz, tüstü) uzun müddət məruz qaldıqdan sonra ağciyərlərdə çökür və pnevmokoniozun bir növü olan sideroza səbəb olur.[4][5]
- Волков А. И., Жарский И. М. Большой химический справочник. Современная школа, 2005. — 608 с.
- Лидин Р. А. Справочник школьника. Химия. — М: 2003.
- ↑ "Wustite Mineral Data". webmineral.com. İstifadə tarixi: 6 noyabr 2025.
- ↑ Shi, Caijuan; Alderman, Oliver L. G.; Tamalonis, Anthony; Weber, Richard; You, Jinglin; Benmore, Chris J. "Redox-structure dependence of molten iron oxides". Communications Materials (ingilis). 5 noyabr 2020.
- ↑ "Пищевая добавка Е172: влияние на организм | Ashaindia". Пищевая добавка Е172: влияние на организм | Ashaindia (rus). İstifadə tarixi: 6 noyabr 2025.
- ↑ "E172 – Оксиды железа | проЕ". proe.info (rus). İstifadə tarixi: 6 noyabr 2025.
- ↑ "Пищевой краситель Е172 (Оксиды железа) » Пищевые добавки". Дюкан Меню (Dukan Menu) (rus). İstifadə tarixi: 6 noyabr 2025.