Dünya iqtisadiyyatı tarixi insan iqtisadi fəaliyyətinin zamanla inkişafını əhatə edir. Təxminən hesablanıb ki, qədim tarixdə dünya üzrə orta adambaşına ÜDM illik təxminən 158 dollar (2013-cü ilin inflyasiyasına uyğunlaşdırılmış) olub və Sənaye İnqilabına qədər çox artmayıb. Mal-qara bəlkə də pul anlayışına bənzər şəkildə istifadə olunan ilk fiziki obyekt olub, yəni mübadilə vasitəsi kimi.
III minillikdə e.ə., Qədim Misir dünya əhalisinin təxminən yarısına ev sahibliyi edirdi. Şumerin şəhər dövlətiləri ilkin olaraq şekel adlı qədim gümüş sikkəsinə əsaslanan bir ticarət və bazar iqtisadiyyatı inkişaf etdirmişdilər; shekel, arpanın müəyyən çəkisini ifadə edirdi. Daha sonra Babillonlar və qonşu şəhər-dövlətləri müxtəlif ticarət məhsullarının ölçüsünü müəyyən edən ilk qiymət sistemini qanun kodu ilə yaratdılar. Sumerin erkən qanun kodları ilk yazılı maliyyə qanunu hesab edilə bilər və indiki qiymət sistemində istifadə olunan bir çox xüsusiyyətə malikdir. Məbədlər tarixdə ilk sənədləşdirilmiş kredit verənlər olub, III minillikdə Şumerdə faizlə kredit verirdilər. Daha sonra, diplomatik funksiyaları çərçivəsində onlar mənfəət məqsədli ticarəti legitimləşdirdilər və həmçinin əsas faydalanan tərəf oldular. Herodot və müasir tədqiqatçıların çoxuna görə, Lidiyalılar təxminən e.ə. 650–600-cü illərdə qızıl və gümüş sikkilərdən istifadəni ilk dəfə tətbiq edən xalq olub.
İlk iqtisadçı (ən azından mövcud yazılı mənbələrə əsaslanaraq) Hesiod hesab olunur; o, Works and Days əsərində resursların məhdudiyyəti kimi əsas mövzunu yazıb.
Nəticədə, Hindistan alt-qitəsi və Çin növbəti 1,500 il ərzində dünya iqtisadiyyatının yarısından çoxuna sahib idi. Orta əsrlərdə dünya iqtisadiyyatı əhalinin və ticarətin artması ilə yavaş-yavaş genişləndi. Orta əsrlərin erkən dövründə Avropa iqtisadi baxımdan geri qalmışdı. Lakin Orta əsrlərin sonlarına doğru, İtaliyadakı zəngin ticarət şəhərləri meydana gəldi və ilk müasir mühasibat və maliyyə sistemilərini yaratdı.
Sənaye İnqilabı zamanı müasir mənada iqtisadi artım ilk dəfə Britaniyada baş verdi və sonra Avropanın digər bölgələrinə yayıldı; bunun səbəbi yüksək səviyyədə enerji çevrilməsi idi. XX əsrdə iqtisadi artım bütün dünyaya yayıldı; dünya üzrə adambaşına ÜDM beş dəfə artdı. Ən yüksək artım II Dünya Müharibəsindən sonrakı bərpa dövründə, 1960-cı illərdə baş verdi. Xüsusilə, daşınma konteynerləri əsrin ikinci yarısında ticarətdə inqilab etdi və malların, xüsusilə beynəlxalq olaraq, daşınmasını daha ucuz etdi. Bu artımlar qlobal miqyasda bərabər paylanmayıb; hələ də bir çox ölkələrdə insanlar, xüsusilə uşaqlar, indi qarşısı alınması mümkün olan xəstəliklərdən, məsələn, rotavirus və poliodan ölürlər.
Böyük resessiya 2007–2009-cu illərdə baş verdi. 2020-ci ildən etibarən iqtisadiyyat COVID-19 resessiyasından təsirlənib.
Paleolit dövrü boyunca — təxminən e.ə. 500,000–10,000-ci illər arasında[1] — əsas sosial-iqtisadi vahid kiçik qohumluq qruplarından ibarət olan band (dəstə) idi.[2] Dəstələr arasında ünsiyyət ideyaların, hekayələrin, alətlərin, qidanın, heyvan dərilərinin, həyat yoldaşlarının və digər əşyaların mübadiləsi məqsədilə qurulurdu. İqtisadi resurslar adətən ekosistem amilləri ilə məhdudlaşırdı: yeyilə bilən flora və faunanın sıxlığı və bərpa tempi, digər istehlakçılarla (orqanizmlərlə) rəqabət və iqlim şərtləri.[3]
Yuxarı Paleolit dövrü ərzində insanlar həm daha geniş areallara yayıldılar, həm də müxtəlif mühitlərə uyğunlaşdılar. Onlar məhsuldarlığı artırmaq məqsədilə mövcud mühitlərdə texnologiya və davranışlarını inkişaf etdirdilər,[4][5] bunun nəticəsində dünya əhalisi təxminən 1–15 milyon arasında dəyişirdi.[6]
Təxmin edilir ki, qədim tarix boyunca dünya üzrə orta adambaşına ÜDM illik təxminən 158 ABŞ dolları olub (2013-cü ilin inflyasiyasına uyğunlaşdırılmış) və Sənaye İnqilabına qədər əhəmiyyətli dərəcədə artmayıb.[7]
- ↑ Vaswani, Padma, redaktorTransitions (3). Vikas Publishing House Pvt Ltd. 2012.
- ↑ Scarre, Chris, redaktorThe Human Past (2nd). Thames&Hudson. 2009. səh. 32. ISBN 9780195127058.
- ↑ Cameron, Rondo; Neal, Larry. A Concise Economic History of the World (4th Paperback). Oxford. 2003. 21–23. ISBN 9780195127058.
- ↑ Scarre, Chris, redaktorThe Human Past (2nd). Thames&Hudson. 2009. 171–73. ISBN 9780195127058.
- ↑ Aydon, Cyril. A Brief History of Mankind. Robinson. 2007. 10–20. ISBN 9781845297480.
- ↑ Hassan, Fekri A. Demographic Archeology. Academic Press. 1981. ISBN 9780123313508.
- ↑ Bradford De Long, J. "Estimates of World GDP, One Million B.C. – Present" (PDF). delong.typepad.com. 1998. 15 noyabr 2006 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 30 noyabr 2021.