Celi Əbdül-Rəhman

Celi Əbdül-Rəhman (ərəb. جيلي عبد الرحمن‎‎) (1931 - 24 avqust 1990) — XX əsrin ikinci yarısında Sudanın aparıcı şairlərindən biri olmuşdur.

O, Şimali Sudanda Nil çayının adalarından olan kiçik Say adasında dünyaya gəlmişdir. Onun atası 1920-ci illərdə Misirə köçmüş və Misirin Əş-Şərqiyyə bölgəsindəki Kral sarayında qapıçı işləmişdir. Celi isə, Misirə iki yaşı olanda anası ilə birlikdə gəlmişdir. Ailələri böyük idi, üç bacısı və üç qardaşı var idi. O, şeir yazmağa 7 yaşından başlamışdır. 9 yaşı olanda isə o, bütün Quranı əzbərləmiş və buna görə kral mükafatı ilə təltif olunmuşdur.

Celi ibtidai və orta təhsilini Qahirədə, Əl-Əzhər məktəbində tamamlamışdır. Əl-Əzhərdəki həyatı Celinin əsarət, zülm və sosial ədalətsizlik haqqındakı ideyalarını formalaşdırdı. Həmin dövrlər, yəni 1940-cı illərdə Əl-Əzhər tələbələrinin çoxunu müxtəlif Afrika ölkələrində gələnlər təşkil edirdi. Və onlar qeyri sağlam yerlərdə məskunlaşırdılar ki, bu da onlarda vərəm xəstəliyinə və bu üzdən ölmələrinə səbəb olurdu.

Celi Əl-Əzhər tələbəsi olarkən tələbə nümayişində iştirakına görə həbs edilmişdir. Orta təhsili bitirdirkdən sonra, Celi Dar əl-Ulumda oxuyarkən Misir qəzetlərinin birində redaktor kimi işləyir. Bu, Camal Əbdul-Nasirin 1952-ci il, 23 iyulda Misirdə hakimiyyəti ələ aldığı ərəfələr idi. Celinin ilk şeiri 1953-cü ildə "Əl-Masri" qəzetində nəşr olundu. 1955-ci ildə o, "Əl-Cumhuriyyə", ədəbiyyat qəzeti olan "Əl-Massa" kimi qəzetlərdə redaktor işləmişdir.

Celi 1951-ci ildə Misirdə milli liberalizm uğrunda demokratik hərəkata qoşuldu və həmçinin 1990-cı ilə, vəfat edənə qədər Sudan Kommunist partiyasında da fəaliyyətini davam etdirdi.

1964-cü ildə Celi Moskvada universitet təhsilini bitirmək üçün keçmiş Sovet İttifaqına gəlir. Afrika və Asiya yazıçılar ittifaqının verdiyi təqaüd sayəsində Moskvada Qorki adına Ədəbiyyat institutuna daxil olur. Və 1969-cu ildə oranın magistraturasını bitirir.

Bundan sonra Celi, "Moskva xəbərləri" qəzetində redaktor, sonra isə Sovet Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunda mühazirəçi kimi fəaliyyətlərdə bulunmuşdur. O, Şərqşünaslıq institutunda müqayisəli ədəbi nəzəriyyələr sahəsində doktor olmuşdur. O, şeirlərinin çoxunu Moskvada olarkən nəşr etdirmişdir. Həmçinin, Rusiyada yaşadığı müddətdə onun şeirləri ingilis, fransız, rus dili kimi xarici dillərə tərcümə olunub nəşr edilirdi.

Celi rus dilindən də müxtəlif rus şairlərinin əsərlərini ərəb dilinə tərcümə etmişdir. 1977-ci ildə sonradan professoru olduğu Ədən universitetindən dəvət almışdır və yeddi il orada ədəbiyyat və estetikadan mühazirələr demişdir. 1983-cü ildə Celi, Əlcəzair universitetinin dil və ədəbiyyat şöbəsində dərs demək üçün Əlcəzairə köçür və 1989-cu ilədək, böyrək çatışmazlığı xəstəliyinə tutulanadək orada yaşayır. O, əlac üçün Misirə qayıdır, lakin 1990-cı ilin avqustunda Qahirədə dializ cərrahiyyə əməliyyatı vaxtı vəfat edir.

Celi Əbdül-Rəhman Məlahət Salmanova (Milla) adlı sovet xanımı ilə evil olmuş və Rəna və Rim adlı iki qızı olmuşdur.