Caxo Qatuyev (1892[1], Vladiqafqaz – 11 iyun 1938) — Osetiyalı yazıçı, publisist, inqilabçı və ictimai xadim.
| Caxo Qatuyev | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1892[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 11 iyun 1938 |
| Fəaliyyəti | yazıçı, publisist, inqilabçı |
1892-ci ildə Vladiqafqazda keşiş Aleksey Qatuyev ailəsində anadan olmuşdur. Tarskaya küçəsindəki atasının evində yaşayır. Vladiqafqaz gimnaziyasını bitirdikdən sonra 1912 -ci ildə Moskva Universitetinə daxil olur. Tələbə ikən gizli marksist dərnəyin fəaliyyətində iştirak edir. Vladiqafqazda bolşevik təbliğat ədəbiyyatını payladığı Sergey Kirovla tanış olur.
1917-ci ilin oktyabrında Moskvada qiyamda iştirak etdi. Eyni ilin sonunda Sovet hakimiyyətinin qurulmasında iştirak etdiyi Vladiqafqaza qayıdır. "Qorskaya Jizn" qəzetinin müxbiri olaraq 1918-ci ildə Terek vilayəti xalqlarının qurultayında iştirak edir. Terek vilayəti Ağ Qvardiya qoşunları tərəfindən tutulduqdan sonra Xristianovskoye kəndində gizlənir.
1920-ci ildə Rusiya Teleqraf Agentliyinin (ROST) Terek-Qafqaz şöbəsinin müdir müavini təyin edilir. 1921-1923-cü illərdə Dağlılar SSR Xalq Maarif Komissarlığının incəsənət şöbəsinin müdiri olur. 1923-cü ildən Rostov-na-Donuda yaşayır. 1925-ci ildən Şərq Xalqları İnstitutunun Qafqaz bölməsinin aspirantı olur. Qafqaz tarixini öyrənir, ekspedisiyalarda iştirak edir və etnoqrafik materiallar toplayır. Eyni zamanda, 1926-cı ildə Leninqradda nəşr olunan "İnquş" adlı ilk böyük publisistik əsərini yazır.
1928-ci ildən Moskvada yaşayır, burada Şərq Kommunist İşçilər Universitetində çalışır. Moskvada "Uzun-Hacı İmperiyası" və "Avqust hadisələri" tədqiqat əsərlərini yazır.
Vətənə qayıdaraq Şimali Qafqazın kəndlərini gəzərək jurnalist fəaliyyətinə davam edir. O, məqalələrini "Narodnı Üçitel" (1930-1934) və "Naşı dostijeniya" (1935-1936) jurnallarının səhifələrində dərc etdirmişdir. 1935-36-cı illərdə Maksim Qorkinin redaktorluğu ilə nəşr olunan "Naşı dostijeniya" jurnalında Caxo əsərini bəyənən və ona kömək edən böyük proletar yazıçısı ilə bir neçə dəfə görüşmüşdür.
Sergey Kirov haqqında tərcümeyi-hal məlumatlarını ehtiva edən "Mironıç" oçerkini yazır[2].
Stalinin şəxsi sanksiyası ilə güllələnməyə məhkum edilir[3]. 13 iyun 1938-ci ildə güllələnir[4]. 1955-ci ildə ölümündən sonra üzərindən bütün ittihamlar götürülmüş və ona bəraət verilmişdir.
- ↑ 1 2 Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) (rus.). СПб: Петербургское Востоковедение, 2013. 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке) ISBN 978-5-85803-225-0
- ↑ "Очерк «Мироныч»". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-17.
- ↑ "Сталинские списки: Северо-Осетинская АССР". stalin.memo.ru. 2021-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-02.
- ↑ "Жертвы политического террора в СССР". lists.memo.ru. 2018-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-02.